Wszystko przez innego naukowca, Carla Mainkę. Był to geofizyk i sejsmolog rodem z Opola. Carl Mainka właśnie w Raciborzu założył w 1927 roku stację sejsmiczną. By jej trzy sejsmografy mogły funkcjonować zgodnie z wszelkimi regułami sztuki trzeba je było umieścić głęboko pod ziemią. Mainka zainstalował więc sprzęt w piwnicy budynku swojej stacji.
Dla Erdwissenschaftliches Institut Mainki wybudowano gmach z prefabrykowanych elementów drewnianych według gotowego projektu firmy Christoph & Unmack z Niesky na Łużycach. Autorem tego projektu był architekt Konrad Wachsmann. Tak, TEN Wachsmann - prorok modernizmu!
Domy jak z IKEI
A co z Einteinem? Teraz już będzie prosto. Firma, u której Mainka kupił swój drewniany budynek, prosperowała doskonale (mając w ofercie nawet drewniane kościoły z prefabrykatów - jeden z nich, zbudowany przed laty w bytomskim dziś Bobrku, stoi obecnie w chorzowskim skansenie, inny nadal w Zabrzu-Mikulczycach), nie narzekając na brak klientów. W trzeciej dekadzie XX wieku była już najpopularniejszym producentem prefabrykowanych drewnianych domów w Europie. Ich produkcję porównać można do dzisiejszej IKEI - gotowe do montażu elementy domków Christoph & Unmack dostarczano klientowi w paczkach.
Nic więc dziwnego, że akurat na Christoph & Unmack zwrócił uwagę właśnie sam Albert Einstein, marzący o letniskowej daczy. Marzenie swoje zrealizował i w 1929 roku w Caputh pod Poczdamem stanął jego domek z Christoph & Unmack, także zaprojektowany przez Wachsmanna i wyprodukowany w tej samej technologii, co dwa lata wcześniej raciborski budynek dla Mainki.
Oto co łączy Einsteina z Raciborzem. Architektura oraz IKEA lat 20.
Domy projektowane przez Wachsmanna, produkowane przez firmę Christoph & Unmack do dziś są niezwykłym zjawiskiem, świadectwem epoki i wielkiej kreatywności: w dobie modernizmu nawet architektura drewniana miała w pełni awangardowy sznyt. Do dziś to świadectwo dają nam zaledwie trzy takie obiekty w Europie, które przetrwały do naszych czasów. Pierwszy to willa dyrektora fabryki Christoph & Unmack w Niesky, w której urządzono muzeum budownictwa drewnianego. Drugi to wspomniany na początku dom Einsteina. Trzeci? Nasz Racibórz.
Drewniany budynek obserwatorium sejsmicznego Mainki (dawniej Erdwissenschaftliches Institut, obecnie Obserwatorium Geofizyczne Polskiej Akademii Nauk) w Raciborzu istnieje do dziś. Szukajcie go tam przy ulicy Chłopskiej 1. To jeden z najcenniejszych i najciekawszych zabytków przedwojennego modernizmu na Śląsku.
