Miejsca kultu religijnego, czyli np. kościoły, klasztory, to punkty świadczące także o rozwoju naszej kultury, o dużym wkładzie chrześcijaństwa w naszą historię. Dlatego postanowiliśmy wrócić do prezentacji kolejnych sanktuariów na Śląsku. Dotychczas pokazane można znaleźć [tutaj] oraz [tu].
Sanktuarium w Bujakowie – duchowe serce Śląska
Zacznijmy od sanktuarium Matki Bożej Patronki Środowiska Naturalnego w Bujakowie, w parafii św. Mikołaja. Legenda głosi, że najpierw był tu kościół drewniany, poświęcony przez św. Wojciecha. Zniszczyli go husyci około 1480 roku. Ocalała tylko figura Matki Bożej. Rychło wzniesiono nową świątynię, bo około 1500 roku. Przez kolejne stulecia była wielokrotnie rozbudowywana. W roku 1983 ks. Jerzy Kempa w kapliczce na prywatnej posesji znalazł figurkę Matki Boskiej. Uzyskał zgodę na zabranie jej do zbadania. Okazało się, że pochodzi z połowy XV wieku. Po odrestaurowaniu trafiła do kościoła, a 9 września 2000 r. podczas uroczystości 500-lecia kościoła i 700-lecia Bujakowa katowicki metropolita – abp Damian Zimoń dokonał jej koronacji. Ogłosił, że „na uprzemysłowionym Śląsku Matka Boża w Bujakowie będzie patronką środowiska naturalnego”, a po miesiącu ustanowił kościół sanktuarium. Dodatkową atrakcją sanktuarium w Bujakowie jest ogród botaniczny, założony w 1976 roku przez proboszcza Kempę. W ogrodzie mamy różne, także egzotyczne, rośliny, na tabliczkach wypisane są złote myśli, a całość sprzyja kontemplacji.
Rychwałd – Maryjne centrum Żywiecczyzny
Kolejne to sanktuarium Matki Bożej Pociesznej w Rychwałdzie, położone 6 km od Żywca, w dolinie potoku Nawieśnik. Początki tej miejscowości sięgają przełomu XIII i XIV wieku. W 1471 roku właścicielem Rychwałdu i całej ziemi żywieckiej został Komorowski. Parafia w Rychwałdzie, prawdopodobnie istniała już od 1335 roku. W pierwszej połowie XVI wieku zbudowano w Rychwałdzie niewielki drewniany kościół pod wezwaniem św. Mikołaja. Poświęcono go w 1547 roku, a w 1644 Katarzyna z Komorowskich Grudzińska podarowała cudowny obraz Maryi, wokół którego powstał ośrodek kultu Maryjnego na całą Żywiecczyznę. Pod wpływem ustawicznie wzrastającego ruchu pielgrzymkowego postanowiono zbudować nowy, duży kościół murowany. 6 marca 1732 roku poświęcono kamień węgielny, jednak prace ruszyły dopiero w 1741 roku. Po 15 latach wytężonej pracy i przy wielkich kosztach została wybudowana wielka i wspaniała świątynia, odpowiednia dla rozsławionego już cudownego obrazu Matki Boskiej, a drewniany kościół przeniesiono do Gilowic, gdzie stoi do dziś. Pod chórem w świątyni umieszczono dwa wielkie obrazy przedstawiające przeniesienie cudownego obrazu Matki Bożej z dawnego drewnianego kościoła i wprowadzenie do nowego kościoła, które odbyło się 2 lipca 1756 roku. Oba obrazy namalował Patrycy Kutzer w 1861 roku. W 1946 roku parafię w Rychwałdzie objęli franciszkanie. Cudowny obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem Jezus na ręku „namalowany jest na lipowej desce. Pochodzi zapewne z XV wieku. Wykonany został według reguł końcowego okresu sztuki bizantyjskiej. Prawdopodobnie jest to dzieło cechowego, nieznanego artysty. Wizerunek ukazuje na złotym tle pełną majestatu Najświętszą Maryję Pannę, okrytą do połowy płaszczem niebieskim o zielonym odcieniu, okalającym twarz i spiętym z przodu bogatą rozetą, spod której wyłaniają się fragmenty sukni koloru ciemno bordowego. Płaszcz i sukienka Maryi i Dzieciątka są oblamowane złotym pasem, udekorowanym naśladownictwem drogich kamieni. Dziecię Jezus, ubrane w sukienkę koloru brązowego przechodzącego w fiolet, spoczywa na lewej ręce swej Matki i z lekko podniesioną głową spogląda w jej twarz z niewymownym zaufaniem. Lewą rączkę opiera na książce, a prawą błogosławi. Prawa ręka Maryi, umieszczona poprzecznie na piersiach, wyraźnie wskazuje na syna. Twarz Matki Bożej zwrócona jest do widza, a łagodne i pełne miłosierdzia oczy jakby chciały zaradzić wszystkim zmartwieniom i potrzebom pielgrzymów zgromadzonych przed jej obliczem”.
Obraz Matki Bożej w rychwałdzkim kościele od samego początku cieszył się niezwykłą czcią wiernych, wśród których zrodziło się przekonanie, że Najświętsza Panna obrała sobie to miejsce, aby ludziom przychodzić z pomocą. W roku 1647 zanotowano pierwszy cud. Elżbieta Karska z Bibersztyna, dzierżawczyni dworu w Rychwałdzie w święto Narodzenia Najświętszej Maryi Panny (8 września) zauważyła, że obraz mienił się różnymi barwami, a ona została uzdrowiona z raka skóry. Uzdrowiona została także jej córka i mąż. Pod wpływem tych wydarzeń oddała w opiekę Matce Bożej całą swoją rodzinę. W jej ślad poszli inni. Od tego czasu cudowny wizerunek zaczęto nazywać obrazem Matki Bożej Rychwałdzkiej, przedtem Pociesznej. Kult Matki Bożej w rychwałdzkim obrazie wzrastał z każdym rokiem. W kościele w prezbiterium znajdują się dwa namalowane obrazy przedstawiające cuda Matki Bożej.
Matka Boża Uśmiechnięta w Pszowie – historia cudownego obrazu
W Pszowie w powiecie wodzisławskim jest sanktuarium Matki Bożej Uśmiechniętej. Znajduje się tu jeden z kilku najbardziej znanych ośrodków pielgrzymkowych Śląska, stanowiący oficjalnie od roku 2002 sanktuarium. Obraz Matki Bożej Uśmiechniętej lub Matki Bożej Pszowskiej to olejna kopia obrazu częstochowskiego. W Pszowie pojawiła się dzięki pielgrzymce do Częstochowy w 1722 r., podczas której mieszkańcy wsi zakupili wykonaną na płótnie kopię obrazu Czarnej Madonny. W drodze powrotnej, w czasie deszczu płótno zostało uszkodzone. Poddano je renowacji u malarza Fryderyka Siedleckiego. Artysta zmienił nieco twarz Madonny, likwidując rysy po cięciach i dodając delikatny uśmiech. W 1723 r. obraz został poświęcony w Wodzisławiu i uroczyście przeniesiony w procesji do Pszowa. Otoczony kultem wizerunek zasłynął dzięki wielu cudownym uzdrowieniom. Obecny kościół został oddany do użytku w roku 1747, a świątyni nadano wezwanie Narodzenia Najświętszej Maryi Panny. Cenne wota ofiarowywane przez pielgrzymów zostały częściowo zagrabione przez Prusaków w 1809 r. Dzięki ofiarności mieszkańców oraz pielgrzymów pszowska świątynia uzyskała w połowie XIX w. wieże. Całkowicie ukończona budowla konsekrowana została w 1862 roku. W 1877 r. malowidła w kościele wykonał malarz Gajda z Żor, przedstawiając na sklepieniu piętnaście Tajemnic Różańcowych. Nowe polichromie wykonywano w latach: 1900 oraz 1923. Niestety z powodu prac zabezpieczających kościół przed szkodami górniczymi w latach 60. XX w. zostały one usunięte. Zrekonstruował je i uzupełnił o nowe malowidła prof. Stanisław Kluska, a prace ukończono w 2006 r. Organy zostały zbudowane w 1928 roku.
Turza Śląska, czyli Śląska Fatima
Kolejne w naszej propozycji to sanktuarium Matki Bożej Fatimskiej w Turzy Śląskiej, małej miejscowości niedaleko Wodzisławia Śląskiego. Wierni przybywają tu m.in. na Noce Pokuty i Wynagrodzenia (z 29. na 30. każdego miesiąca) oraz na Dni Chorych (13. każdego miesiąca). Jest to jedno z młodszych miejsc pielgrzymkowych Śląska. Pierwsze nabożeństwo na placu, gdzie miał stanąć kościół odbyło się w przeddzień objawień w Fatimie, stąd kapłan zaproponował Matkę Boską Fatimską jako patronkę. Kościół był ukończono jesienią 1948 roku, a 13 października tego roku wierni powitali w nim obraz Matki Bożej Fatimskiej autorstwa Franciszka Worka z Rupienki koło Kamesznicy. Niebawem miejsce zasłynęło łaskami. Rozpoczęły się pielgrzymki do tutejszego kościoła, a Turza Śląska zaczęła być nazywana Śląską Fatimą. W 1959 r. udało się ks. Kasperczykowi ściągnąć do Turzy figurkę Matki Bożej z Fatimy. Rozgłos miejsca zaniepokoił władze PRL, które zaczęły szykanować proboszcza oraz pielgrzymów. Walcząc z coraz większą sławą sanktuarium władze fabrykowały fałszywe zarzuty pod adresem księdza, nakładały nań kary pieniężne, a tak zwani nieznani sprawcy dokonywali włamań do probostwa. Nowe miejsce pielgrzymkowe Śląska żyło jednak własnym życiem. W roku 2004 Matka Boża Fatimska z Turzy Śląskiej otrzymała papieskie korony.
Matka Boża Pokorna i cysterskie dziedzictwo w Rudach
Od lat bardzo popularne jest sanktuarium Matki Bożej Pokornej w Rudach. Początki kultu maryjnego w Rudach wiążą się z osiedleniem się w tym miejscu cystersów w XIII w. Fundatorzy klasztoru i kościoła, książęta raciborsko – opolscy, podarowali cystersom w Krakowie obraz Matki Bożej. Z takim obrazem 13 mnichów z Jędrzejowa przyjechało do Rud już 21. 10. 1258 r. Przez wieki przypisano Maryi przedstawianej w tym obrazie tytuł „Pokorna”. Dzięki pracy zakonników powstało tu opactwo z kościołem. Na przestrzeni wieków rozkwitał kult Matki Bożej. W XVIII wieku przebudowano kościół na styl barokowy. Dobudowano też Kaplicę Matki Bożej, by utworzyć w kościele osobne miejsce kultu maryjnego. Obraz MB Rudzkiej (tak nazywają ją parafianie) wzorowany jest na wizerunku M.B. z rzymskiej Bazyliki Matki Bożej Większej (Santa Maria Maggiore). Jest tam obraz Matki Bożej – Salus Populi Romani tj. ocalenie ludu rzymskiego (tu ocalenie ludu śląskiego). Słynący łaskami obraz został koronowany przez Jana Pawła II podczas wizyty apostolskiej w Gliwicach w 1999 r. Co ciekawe, Papież znał ten obraz, bowiem na terenie rudzkiej parafii mieszkała jego ciocia, nauczycielka – Stefania Wojtyła. W swych latach studenckich Wojtyła kilkakrotnie ją odwiedzał, modląc się w tym czasie w tutejszym kościele. Od 1995 r. pocysterski kościół w Rudach stał się Diecezjalnym Sanktuarium Maryjnym powstałej w 1992 r. diecezji gliwickiej, natomiast 14 czerwca 2009 kościół został wyniesiony do rangi bazyliki mniejszej.
Kalwaria Zebrzydowska – Polska Jerozolima na światowej mapie pielgrzymek
Zachęcamy też do odwiedzenia sanktuarium Matki Boskiej Kalwaryjskiej z Dzieciątkiem w Kalwarii Zebrzydowskiej. Bazylika i klasztor bernardynów położone są na południe od miasta, u szczytu góry Żar. Nazywane jest często Polską Jerozolimą. W 1999 roku sanktuarium wpisane zostało na listę światowego dziedzictwa UNESCO, a 17 listopada 2000 roku obiekt uznany został za Pomnik historii Polski. Kalwaryjskie sanktuarium jest jednym z ważniejszych miejsc kultów pasyjnego i maryjnego – łączy zarówno kult Chrystusa cierpiącego, jak i Matki Bożej. Ideą przewodnią jest odwzorowanie ostatniej drogi Chrystusa (Droga Pojmania i Droga Krzyżowa). W sanktuarium znajduje się obraz Matki Boskiej Kalwaryjskiej z Dzieciątkiem, który został podarowany przez Stanisława Paszkowskiego z Brzezia w 1641 roku. Od 1667 roku znajduje się w ufundowanej przez Michała Zebrzydowskiego kaplicy przy południowej ścianie kościoła. Obraz został koronowany 15 sierpnia 1887 przez Albina Dunajewskiego. Tzw. Park Pielgrzymkowy składa się z zespołu kościołów i kaplic o barokowej i manierystycznej architekturze, przypominających w rzucie poziomym różne figury geometryczne. Wkomponowane są one w naturalny krajobraz i zainspirowane opisami Ziemi Świętej Christiana Adrichomiusa.
Hałcnów – Pieta i historia sanktuarium Matki Boskiej Bolesnej
Interesujące jest sanktuarium Matki Boskiej Bolesnej w Bielsku-Białej, mieszczące się w dzielnicy Hałcnów, przy ulicy Wyzwolenia. Najpierw była tam kapliczka, która została zbudowana w 1767 roku przez dziedzica z Hałcnowa Adama Pruszyńskiego dla dwukrotnie uratowanej od ognia pioruna figury Matki Bożej Bolesnej, zwanej Pietą Hałcnowską. Pierwsze wzmianki o figurze Matki Boskiej Bolesnej są z 1764 roku i mówią o wizerunku wykonanym na dębie opodal dworu Jana Grzybkowskiego z Wadowic. W latach 1781–1784 przy świątyni została wzniesiona wieża. 6 listopada 1784 roku świątynia została poświęcona przez komorowickiego proboszcza i figura Matki Bożej została przeniesiona z kapliczki do wybudowanej świątyni. W 1829 roku kościół stał się samodzielnym kościołem parafialnym, a 2 lipca 1926 roku figura Matki Bożej została ukoronowana. W 1936 roku złote korony zostały skradzione, lecz już 7 czerwca 1936 Pieta Hałcnowska została ponownie ukoronowana. 25 lutego 1942 roku hitlerowcy pozbawili świątynię dzwonów, a 4 lutego 1945 roku kościół został zniszczony podczas walk niemiecko-sowieckich. Figura Matki Bożej Bolesnej uległa zniszczeniu. W latach 1945–1948 świątynia została odbudowana przez proboszcza Pawła Skibę i została wykonana nowa figura Matki Bożej Bolesnej zwana Pietą Bolesną. 2 lipca 2016 roku sanktuarium zostało podniesiona do godności bazyliki mniejszej.
Szczyrk – objawienia na Górce i kult Matki Bożej Królowej Polski
Ciekawymi opowieściami obrosło sanktuarium Matki Bożej Królowej Polski w Szczyrku, miasteczku położonym w paśmie Beskidu Śląskiego. Rozciąga się w dolinie rzeki Żylicy stanowiącej naturalną oś terenu. Granice Szczyrku biegną głównie grzbietami górskimi. Pośród wielu otaczających miasteczko wzniesień, widnieje najbardziej okazały szczyt, najwyższa góra Beskidu Śląskiego – Skrzyczne. Szczyrk jest miastem, które ciągle się rozwija, stając się coraz to atrakcyjniejszym miejscem turystycznym. Na tych, którzy tu przybywają czekają piękne góry, wspaniała przyroda i wiele ciekawych miejsc, które warto zobaczyć. W dzieje Szczyrku wpisane są różne wydarzenia. Są takie, o których wspomina się i takie, które ciągle pozostają nie do końca wyjaśnione. Pośród wielu, objawienie Matki Bożej „na Górce” było wydarzeniem wyjątkowym i sprawiło, że kult maryjny na terenie Beskidu Śląskiego trwa do dnia dzisiejszego i ciągle się rozwija. Sanktuarium Maryjne usytuowane jest w północnej części miasta, na wysokości 670 m n.p.m., w miejscu potocznie zwanym Górką (stąd też nazwa: Sanktuarium na Górce), przy szlaku turystycznym ze Szczyrku na Klimczok. Historia kultu Matki Bożej rozpoczęła się tu 25 lipca 1894 roku. Wtedy to 12-letnia Julianna Pezda widziała po raz pierwszy Matkę Bożą.
„Jednego dnia rano, kiedy szłam zbierać grzyby, pod bukiem zauważyłam jakąś Panią, miała czarne dłonie i twarz ciemną, brązowe szaty, kiwającą na mnie palcami, wtedy uciekłam do domu” - relacjonowała potem.
Mimo początkowego strachu dziewczynka wracała w to miejsce. Udokumentowana tradycja podaje, że od tego dnia Maryja ukazywała się na Górce przez kilka miesięcy, a widzenia były udziałem także trzech innych dziewczynek. Najbardziej wyraźne widzenia bywały w niedziele i w święta Maryjne. Kronikarz podaje, że wizjonerki unosiły się podczas modlitwy. Najświętsza Maryja Panna ukazywała się w różnych wizerunkach, najbardziej jednak w wizerunku Pani Częstochowskiej. Matka Boża objawiała im się, zachęcając do modlitwy. Szczególną uwagę zwróciła na szkaplerz, poleciła także odmawiać Anioł Pański i śpiewać Godzinki. Obiecała, że w miejscu objawień wytryśnie źródło wody i poleciła wybudowanie tam kaplicy, a w przyszłości kościoła, w którym będzie się odprawiać „dużo Mszy świętych”. Wieść o objawieniach szybko się rozniosła po całym regionie. Na Górkę przybywały tak liczne pielgrzymki, że – jak mówią ówczesne zapiski – „aż ziemi było ciężko”. Pielgrzymi przynosili dary, w tym niewielki obraz Matki Bożej Częstochowskiej, który zawisł na buku, w miejscu, gdzie doszło do objawień.
Pierwszy obraz z wielką czcią i pobożnością został przyniesiony przez pielgrzymów z Ustronia. Podobno sama Maryja Panna wyszła w wielkiej jasności na spotkanie pątników. Według relacji ludzi, Julianna często modliła się przed tym obrazem. Modlitwie towarzyszyły różne stany. Padała na ziemię krzyżem, po czym wstawała i powtórnie w wielkim zachwycie padała i leżała bezwiednie. Z biegiem czasu na miejscu objawień pojawiały się nowe obrazy. Obraz Matki Bożej Częstochowskiej był nieodłącznym elementem tego miejsca. Zarówno w pierwszej drewnianej, jak i kolejnej murowanej kaplicy, zajmował miejsce centralne. Obecny obraz namalowany został w 1960 roku przez artystę malarza Stefana Justa z Łodzi. Autor namalował go jako osobiste wotum darowane Matce Bożej. Obraz o wymiarach 100 na 160 centymetrów został umieszczony w głównym ołtarzu 15 sierpnia 1960 roku. Jeszcze jesienią 1894 roku, w dniu rozpoczęcia prac budowy kaplicy, z suchego zbocza miał wypłynąć strumyk wody. Szybko też zaistniała potrzeba budowy nowej, większej kaplicy. Dla opieki nad tym miejscem wybrano Komitet Kaplicy. W 1928 roku Kaplicy zwrócił się on do salezjanów z Oświęcimia z prośbą o przejęcie kapicy na własność. Obecny kościół został wybudowany w latach 1948-1953, staraniem i poświęceniem salezjanów, miejscowej ludności i pielgrzymów. Przy wejściu do sanktuarium znajduje się Kaplica Objawienia z zachowanym do dziś bukiem, przy którym były objawienia. W pobliżu jest Grota Matki Bożej, skąd wytryska cudowne źródełko. Sanktuarium to znane jest jako „Góra Błogosławieństw”, bowiem salezjanie w sanktuarium regularnie błogosławią: małżeństwa, brzemienne matki, dzieci, młodzież, chorych, wdowy i wdowców oraz uzależnionych i ich rodziny.
Cieszyn – sanktuarium Matki Bożej Cieszyńskiej i jego bogata historia
Prezentację kończymy na sanktuarium Matki Bożej Cieszyńskiej.
„Kościół pw. Świętej Marii Magdaleny w Cieszynie zbudowano w XIII w. Ta wczesnogotycka świątynia wchodziła wówczas w skład zespołu klasztoru dominikanów i nosiła wezwanie Najświętszej Maryi Panny. Pierwotny, początkowo drewniany kościół Świętej Magdaleny umiejscowiony był w zupełnie innym miejscu. Później zastąpił go murowany. Podczas pożaru miasta w 1789 r. spłonęła również świątynia. Podjęto wówczas decyzję o całkowitym jej wyburzeniu i przeniesieniu do dawnego kościoła dominikanów”.
W przylegającej od północnego zachodu kaplicy Świętego Krzyża (z 1660 r.) znajduje się duży, barokowy krucyfiks z XVIII w. W znajdującej się od strony południowej kaplicy (z 1804 r.) Najświętszego Sakramentu jest pochodzący z Austrii obraz Matki Bożej Wspomożenia Wiernych, podobno pozostawiony tu przez żołnierza w czasach wojen napoleońskich. Obraz pochodzi z końca XVII w. i reprezentuje typ Matki Bożej Śnieżnej.
(oprac. map)
Może Cię zainteresować:
