Pierwsze wzmianki o Biskupicach – osadzie na terenie dzisiejszego Zabrza pochodzą z XIII w. Przez wieki rozwijały się tu niewielkie początkowo kolonie, takie jak Małe Zabrze. W 1875 roku próba uzyskania praw miejskich zakończyła się niepowodzeniem. W 1905 roku połączono gminy Stare Zabrze, Małe Zabrze i Dorota w jedną gminę – Zabrze, liczącą wówczas 54 228 mieszkańców. Była to największa wieś Europy początków XX wieku.
Ponad stuletnie kościoły
Nadanie praw miejskich nastąpiło dopiero 1 października 1922 roku. Miasto – od 1915 roku Hindenburg – powstało z połączenia wielu mniejszych. Centrum stanowią między innymi dawne osady przemysłowe, czyli Małe Zabrze i Stare Zabrze. To tutaj w połowie XIX wieku rozwijało się gwałtownie nie tylko górnictwo, ale i hutnictwo. Siłą rzeczy powstawały także kolonie robotnicze.
Dziś w centrum Zabrza wciąż widać, jak przed ponad stu laty wyglądało to miasto. Uwagę zwracają dwa kościoły – ewangelicko-augsburski Pokoju przy ulicy Klimasa, którego budowa została ukończona w 1874 roku (został odrestaurowany na początku XXI wieku) i rzymskokatolicki św. Anny wzniesiony w latach 1897–1900 we wsi Dorota (Dorotheendorf). Świątynia została zaprojektowana w stylu neoromańskim z elementami neogotyku przez radcę budowlanego Blaua z Bytomia i architekta Stahla.
Wieża i wizytówka miasta
Nie sposób nie wspomnieć o wieży ciśnieniowo-kominowej, znajdującej się na terenie Samodzielnego Publicznego Szpitala Klinicznego Nr 1 im. prof. Stanisława Szyszki przy ul. 3 Maja. Wieża powstała na początku XX wieku, wraz z całym zespołem kotłowni i maszynowni, centralą elektryczną, pralnią, a także kuchnią. Była częścią ówczesnego szpitala, który powstał w 1858 roku w Małym Zabrzu. Wieżę wybudowano podczas rozbudowy szpitala w oparciu o plany Arnolda Hartmanna, wybitnego berlińskiego architekta.
Na zdjęciach nie mogło zabraknąć ikony śląskiej architektury, czyli hotelu Admiralspalast, który jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych symboli miasta. Budynek nazywany był drapaczem chmur, nawiązywał bowiem do amerykańskich wysokościowców, określanych jako szkoła chicagowska. Został zaprojektowany przez berlińskich architektów – Richarda Bielenberga i Josefa Mosera w stylu modernistycznym z elementami sztuki art deco. Jego budowa zakończyła się w 1928 roku. Przypomnijmy, że za 53 miliony złotych Admiralspalast zostanie odrestaurowany.
Na zdjęciach widać także, rzecz jasna, bardziej współczesne obiekty – charakterystyczną estakadę na ulicy 3 Maja, zbudowane w połowie lat 60. osiedle Barbara, Okrąglak na ulicy Wolności czy całkiem nowe centrum przesiadkowe na ulicy Goethego. W oddali rozpoznać można odrestaurowaną Wieżę Ciśnień przy ul. Zamoyskiego czy komin elektrociepłowni na Zaborzu.
Zobaczcie zatem, jak wygląda centrum Zabrza w styczniu 2024 roku na zdjęciach z drona.
