Znikający Śląsk i Zagłębie. "Nadal wstydzimy się swojej poprzemysłowej historii"

Wspominaliście o tzw. muzeum ostatniego dnia w Ostrawie. Co moglibyśmy podpatrzyć od Czechów? W końcu to też Śląsk, tylko po innej stronie granicy.
SzP: Przede wszystkim mentalność. W Polsce nadal wstydzimy się swojej przemysłowej historii. Czesi starają się ją zachować, a my zburzyć i zapomnieć. Wciąż obawiamy się stereotypu czarnego, brudnego Śląska.

MF: Boimy się cegły, którą ukrywamy pod tynkiem, a Nikiszowiec - kolonia robotnicza - stał się jedną z największych atrakcji turystyczną Katowic. Powinniśmy starać się ocalić jak najwięcej obiektów, nawet wież szybowych, których konserwacja nie jest wymagająca. To autentyczne pamiątki naszej historii, stalowe pomniki. Spójrzmy na wielki piec w Rudzie Śląskiej, o którym już wspominaliśmy. To ostatni tego typu obiekt na Górnym Śląsku, choć kiedyś huta z wielkim piecem była niemal w każdym mieście. W Ostrawie nie trzeba było wielkiej ingerencji, aby go zagospodarować. W jego obrębie pozostawiono klatki schodowe, zabudowano jedynie windy. Od kiedy na szczycie otwarto kawiarnię Bolt Tower, to największa atrakcja miasta.

„Nie każdą ruderę powinno się ocalić”. Wiecie skąd ten cytat?
MF, SzP: Pewnie od nas!

Tak.
SzP: Dlatego nie lamentujemy nad każdą wieżą.

MF: No dobra, prywatnie lamentujemy, ale nie publicznie.

SzP: Dokumentujemy wyburzanie obiektów z lat 70. i 80. XX wieku, ale nie protestujemy i nie krzyczymy, że należy je zachować. Chodzi nam przede wszystkim o ikony, które w większości powstawały przed II wojną światową.

MF: Większość architektury powojennej nie jest atrakcyjna dla oka. Tam już pojawiła się pewna powtarzalność, choćby identyczne wieże basztowe.

SzP: Ale wieżę Wanda w Rudzie Śląskiej, warto byłoby zachować. Są tylko cztery takie w Polsce, a ta została wygaszona jaki pierwsza. Góruje nad miastem, jest jego symbolem. Inne nie są już tak atrakcyjne.

Macie już sukcesy na polu ratowania zabytków. Myślę o moście zsypowym Wojciech w Zabrzu. W jego przypadku właściciel wziął „zakaz fotografowania” zbyt poważnie.
MF: To pasowałoby do najbardziej absurdalnych sytuacji, o które pytałeś na początku. Gdy pojawiła się informacja, że most ma zostać rozebrany, media zaczęły zamieszać w artykułach moje zdjęcia, które zrobiłem w 2014 roku, co nie spodobało się właścicielowi.

SzP: Nie angażowaliśmy się w sprawę ratowania mostu od samego początku. Po prostu zdjęcia Maćka były wykorzystywane bez pytania przez media, a właściciel zwrócił się o ich usunięcie.

MF: Tak, nawet nie napisał do mnie, tylko do administratora forum, na którym się one znalazły. Pismo liczyło kilka stron i w argumentacji padło, że zdjęcia przyciągają wandali, co prowadzi do dewastacji mostu, a poza tym promują złe postawy, bo były robione na czynnych torach. Tak na marginesie, dobrze pamiętam ten wyjazd i jestem pewien, że wpuścił nas tam ochroniarz. Z czasem zrobiło się głośno, udzieliłem kilku wypowiedzi do gazet i radia, w ratowanie mostu zaangażowało się wiele osób i został on wpisany do rejestru zabytków woj. śląskiego.

SzP: Został wpisany do rejestru zabytków, ale tory rozebrano, więc stoi pośrodku niczego. Co z nim będzie? Nie wiadomo.
MF: Najważniejsze, że został uratowany.

Jakie emocje towarzyszą wam, kiedy fotografujecie znikający Śląsk?
MF: Zacząłem fotografować w wieku 11-12 lat, kiedy zauważyłem, że z krajobrazu znikają kominy zakładów azotowych w Chorzowie. Nie była to architektura wybitna, ale imponowały mi swoją strzelistością i chciałem je zachować w pamięci. Wówczas zawsze towarzyszyły mi silne emocje, kiedy coś było burzone, ale teraz to już tak naprawdę rutyna. Czasem serce pęka, jak przy wyburzeniu wieży wyciągowej kopalni Boże Dary na Kostuchnie, która była charakterystyczna i znana. Wielu obiektów mi szkoda, ale po prostu się do tego przyzwyczaiłem.

SzP: Tata zabierał mnie pod różne kopalnie, żeby trochę popatrzeć i tak zacząłem fotografować. Te obiekty towarzyszyły mi od dziecka.

MF: Wtedy faktycznie chcieliśmy zachować wszystko, co się da!

SzP: Pojawiają się przy fotografowaniu pewne emocje, ale staram się po prostu jak najlepiej dokumentować to, co wkrótce zniknie. Kiedy zbliża się wyburzenie, jeżdżę jak najczęściej w dane miejsce, aby uchwycić obiekt jak najlepiej się tylko da.