Bytom mickiewicza1

Grzegorz Kulik: Godali, że wynokwiōm i pisza tak, żeby było jak nojbarzij „niy po polsku”. Słyszoł i czytoł żech tyż, że jo pisza tak naprowda cołkym po polsku

We mojij tak mianowanyj karyjerze tumacza trefioł żech sie ze rozmajtymi ôpinijami ô swojim pisaniu po ślōnsku. Dochodziyły dō mie już informacyje, że wynokwiōm i pisza tak, żeby było jak nojbarzij „niy po polsku”. Słyszoł i czytoł żech tyż, że blank przeciwnie: jo pisza tak naprowda cołkym po polsku.

Miyndzy tymi dwōma krajami je jeszcze siyła inkszych głosōw, a postrzōd nich je taki, że pisza piyknie, i że „to je taki jynzyk, co nim moja ōma godała”. Chocioż na zicher moje pisanie niy ma do kna take samo jak jynzyk ôd ōmy ôd kogoś, to nojbarzij rod suchōm takich ôcyn, bo - tak jak kożdy inkszy człowiek - mōm w sobie prōzność, co czas ôd czasu woło ô dogodzynie.

Myśla ale, że je trocha prowdy w tym, że ftoś przi czytaniu mie znojduje kōncki jynzyka, co go słyszoł za bajtla. To je efekt lot siedzynio nad starymi dokumyntami i słownikami.

Pośladym godajōm sam wszyscy

My sam na Gōrnym Ślōnsku miyniymy, że używōmy ślōnskij mowy niydoskōnale. To prowda. Jo na ta naszo mowa godōm „poślod”. Poślod to je gorsze zboże, co sie nim nojczyńścij gadzina futruje. Pośladym godajōm sam wszyscy, nawet ci, co im sie zdowo, że używajōm czystego polskigo.

Nojczyńścij je tak, że ludzie, co sie bierōm za ślōnski jynzyk, ôni miarkujōm, że jakoś trza tyn poślod ulepszyć, ale niy wiedzōm, w kero strōna. Skirz tego prōbujōm bez przikłod pisać po ślōnsku ze modernym niymieckim słownikym we rynce. Inksi niy zastanowiajōm sie nad tym, co to je polski slang, a co to je ślōnski jynzyk, i miyszajōm jedno ze drugim, bo myślōm, że jak coś je niystandardowe po polsku, to znaczy, że je po ślōnsku. (Ôddekuj Ślōnsk choby nigdy przodzij! Szrajbnij sie na nasz ślōnski newsletter: https://www.slazag.pl/newsletter-slaski)

Jedyn i drugi kerōnek sie skupio na słownictwie, a jynzyk - jak porzōmny dōm - musi mieć fōndamynt. Do jynzyka taki fōndamynt to je gramatyka. Jak sie niy wiy, jak do porzōndku ôdmiyniać słowa i je ukłodać we zdaniu, to sie nigdy niy poradzi dobrze jynzyka używać.

GRZEGORZ KULIK

Jedyn i drugi kerōnek sie skupio na słownictwie, a jynzyk - jak porzōmny dōm - musi mieć fōndamynt. Do jynzyka taki fōndamynt to je gramatyka. Jak sie niy wiy, jak do porzōndku ôdmiyniać słowa i je ukłodać we zdaniu, to sie nigdy niy poradzi dobrze jynzyka używać. Same słowa to je prowda pedzieć ino fasada. Toć, wszyscy na nie zaroz dowajōm pozōr, ale to niy ôd nich zależy, po jakymu mōwiymy.

Nasi przodkowie godali "wihajster"?

Nasi przodkowie, ôni godali lepij po ślōnsku ôd nos niy bez to, że używali słōw, co niy noleżōm do standardowego polskigo. Dō nich naturalne były „mōwić” i „chodzić”, a niy używali za to „wihajster” (lwowske słowo) ani „cuzamyn” (ôd polskigo „cuzamen do kupy”). Jejich ślōnski bōł lepszy bez to, że lepij ôdmiyniali słowa niż my.

Jak wiynkszość Ślōnzokōw spokopi, że gramatyka to je esyncyjo utrzimanio naszego jynzyka, i weźnie naszyj mowy używać ôd tyj strōny barzij pozornie, to ôna sie przestanie tracić. A dō mie take coś bydzie moc lepsze aniżeli wszyske pochwoły mojigo pisanio.