Luisenhof
To jest dach, to jest szczyt Okno pokoju myśli!
To studnia, to drzewo! Wiele marzeń szeleści w koronach drzew!
To są drzwi w ogrodzeniu otaczającym dom, jakby ojciec wychodził do matki.
Napisane przez ministra sprawiedliwości Heinricha Gottloba von Mühlera, odnaleziony wiersz przez dr Gregora Klitte z Katowic w 1941 roku.
Heinrich Gottlob Mühler, od 1851 roku noszący tytuł von Mühler, urodził się 23 czerwca 1780 roku w folwarku Sznelowiec, należącym do majątku książęcego w Pszczynie – na ziemi, gdzie od wieków splatały się tradycje wielu kultur i cywilizacji europejskich. Zmarł 15 stycznia 1857 roku w Berlinie, pozostawiając po sobie pamięć wybitnego prawnika, królewsko-pruskiego ministra stanu i sprawiedliwości, a w ostatnich latach życia także syndyka Korony.
Rodzina i pochodzenie
Ród Mühlerów wywodził się ze Śląska i był głęboko zakorzeniony w jego tradycji. Pradziad Heinricha, Heinrich Mühler (ok. 1677–1751), pełnił funkcję administratora szpitala Promnitzów w Pszczynie. Ojcem przyszłego ministra był szambelan Heinrich Mühler (1747–1810), a matką Johanne Eich (1758–1792) z Wernigerode. To małżeństwo zaszczepiło synowi urzędniczą rzetelność i głębokie zakorzenienie w dziedzictwie Górnego Śląska.
14 czerwca 1851 roku, już jako prezes Tajnego Trybunału, Heinrich Gottlob Mühler otrzymał z rąk króla Prus Order Czarnego Orła, a wraz z nim tytuł szlachecki. Co znamienne, jego potomkowie zostali nobilitowani wcześniej – 22 grudnia 1833 roku w Berlinie – co potwierdzało prestiż rodu i jego zasługi dla państwa pruskiego.
Życie rodzinne
W 1807 roku w Brzegu Heinrich Mühler poślubił Luise Boenisch, która jednak zmarła przedwcześnie – 6 grudnia 1808 roku. Owocem tego krótkiego małżeństwa była córka Johanna Marie Luise (1808–1855), późniejsza żona Friedricha Theodora von Meckela, syna wpływowego nadprezydenta prowincji śląskiej Friedricha Theodora von Merckela.
Po śmierci pierwszej żony Mühler zawarł drugie małżeństwo – z Ulrike Hoffmann (1793–1873). Z tego związku przyszło na świat sześcioro dzieci:
- Henriette Wilhelmine (1811–1889) – żona Wilhelma von Merckela,
- Heinrich von Mühler (1813–1874) – pruski minister kultury, małżonek Adelheid Malwine Fanny von Goßler,
- Zofia (1816–1877) – żona Karla Gustava von Goßlera, kanclerza Królestwa Prus,
- Karl (1820–1888) – tajny radca sprawiedliwości,
- Ferdynand (1820–1870) – radca Tajnego Gabinetu,
- Auguste (1833–1906) – kanoniczka, która poświęciła życie służbie duchowej.
Ród von Mühlerów stał się jednym z filarów pruskiej elity urzędniczej, a jego członkowie odegrali istotną rolę w administracji, polityce i kulturze państwa.
Kariera urzędnicza i sądownicza
W latach 1798–1801 Heinrich Mühler studiował prawo na Uniwersytecie w Halle. Po ukończeniu nauki rozpoczął karierę jako stażysta w Naczelnej Dyrekcji Okręgu Rządowego w Brzegu. W 1804 roku został asesorem, a już sześć lat później – sędzią Wyższego Sądu Krajowego w Brzegu.
Jego kariera przebiegała dynamicznie:
- 1815 – członek Sądu Izby,
- 1817 – członek Nadreńskiego Sądu Rewizyjnego i Kasacyjnego,
- 1822 – wiceprezes Wyższego Sądu Krajowego w Halberstadt,
- 1824 – wiceprezes Wyższego Sądu Krajowego we Wrocławiu,
- 1827 – członek Komisji Rewizyjnej Prawa.
W lutym 1832 roku został powołany do pruskiej Rady Państwa i mianowany ministrem sprawiedliwości. Początkowo współdziałał z Karlem von Kamptzem, lecz od 1839 do 1844 roku kierował resortem samodzielnie. Następnie objął stanowisko prezesa Sądu Najwyższego, a od 1849 roku – prezesa Sądu Dyscyplinarnego dla Urzędników Niesądowych.
W listopadzie 1854 roku, na własną prośbę, przeszedł w stan spoczynku. W tym samym roku został jednak mianowany syndykiem Koronnym i zasiadł w pruskiej Izbie Panów, kontynuując służbę publiczną aż do końca życia.
Zmarł 15 stycznia 1857 roku w Berlinie w wieku 76 lat. Spoczął na Starym Cmentarzu św. Mateusza w Schönebergu – jego grób, jak wiele innych śladów dawnego pruskiego urzędnictwa, nie zachował się do naszych czasów.
Tytuły i odznaczenia
W uznaniu zasług dla państwa Heinrich Gottlob von Mühler otrzymał liczne odznaczenia i tytuły:
- Order Czerwonego Orła III klasy (przed 1824),
- Order Czerwonego Orła III klasy ze wstążką (przed 1834),
- Order Czerwonego Orła II klasy z Gwiazdą i Liśćmi Dębu (przed 1835),
- Order Czerwonego Orła I klasy z Liśćmi Dębu (przed 1839),
- Tytuł ministra stanu i godność „Ekscelencji” (1832),
- Order Czarnego Orła (14 czerwca 1851),
- Łańcuch Orderu Czarnego Orła (przed 1854).
Dziedzictwo
Heinrich Gottlob von Mühler stał się symbolem epoki urzędniczej rzetelności i prawniczej dyscypliny – człowiekiem, który całe życie poświęcił służbie państwowej, prawu i Koronie. Nie był jednak wyjątkiem, lecz częścią wielkiej śląskiej tradycji – tradycji, która przez stulecia czyniła z regionu kuźnię wybitnych umysłów, kształtujących prawo i administrację w Berlinie, Wiedniu czy Pradze.
Nie był to przypadek. Śląsk – dzięki rozwiniętym ośrodkom edukacyjnym, renomowanym gimnazjom, a później uniwersytetowi we Wrocławiu i rozbudowanej sieci szkół parafialnych – oferował mieszkańcom kapitał intelektualny, jakiego próżno było szukać w innych częściach dawnych ziem Rzeczypospolitej. Ta infrastruktura wiedzy umożliwiała młodym Ślązakom przekraczanie granic lokalności i wejście w szeregi elit naukowych i urzędniczych monarchii.
Mühler, wyniesiony z prowincjonalnej Pszczyny na najwyższe szczeble pruskiej administracji, stanowi doskonały przykład tego zjawiska. Jego droga – od studiów prawniczych w Halle, przez kolejne urzędy sędziowskie, aż po stanowisko ministra sprawiedliwości – najlepiej pokazuje, jak silnie Śląsk oddziaływał na losy całej monarchii pruskiej.
Może Cię zainteresować:
