Katowice? Mała dymiąca wieś. Żywe wspomnienie narodzin przemysłu na Górnym Śląsku

Pierwsza połowa XIX w. to początek gwałtownej industrializacji na Śląsku i w Zagłębiu. Proces ten dokumentowała dwójka artystów z Kowar, koło Jeleniej Góry. Prezentujemy część ich bogatego dorobku: Katowice jako mała wieś z kominami, dzisiejszy Chorzów i Siemianowice budowane przez hutnictwo. I - to wyjątek - jeden zakład na terenie współczesnego Sosnowca.

Carl Rieden i Ernst Wilhelm Knippel z dzisiejszych Kowar to pierwsi artyści, którzy – obok popularnych na początku XIX w. landszaftów miasta i górskich krajobrazów – zajęli się dokumentowaniem rozwoju przemysłu.

Knippel (1811-1900) był prekursorem przedstawień śląskiego pejzażu industrialnego i jednym z najwybitniejszych w tej dziedzinie. Artysta nigdy nie wyjechał poza Śląsk, nie doskonalił umiejętności w akademii, a cały warsztat zawdzięczał praktyce w pracowni Tittela, nestora tzw. Szkoły Kowarskiej. Po poznaniu Riedena (1802-1852), założył z nim spółkę graficzno-wydawniczą znaną później jako Rieden & Knippel z Kowar.

Artyści wykonali około 80 przemysłowych litografii

Jak narodziła się seria portretów śląskiego przemysłu? Dzięki mecenatowi, jakie duetowi grafików zapewnił hrabia Hohenlohe ze Sławięcic, jeden z ówczesnych potentatów przemysłowych. Na jego zlecenie panowie Knippel i Rieden rozpoczęli pracę nad wiernym, niemal dokumentacyjnym przedstawieniem rodzącego się na Śląsku przemysłu. W sumie wykonali ok. 80 litografii rysunków hut, fabryk i panoram przemysłowych miejscowości.

Ich talentowi i wrażliwości zawdzięczamy pierwsze widoki Katowic, wówczas jeszcze niewielkiej wsi. W galerii, którą prezentujemy znajdziecie Państwo także ujęcia z początków industrializacji dzisiejszego Chorzowa, Sosnowca, Gliwic, Siemianowic Śląskich czy Rybnika. Jak przekonują historycy z Muzeum w Gliwicach, które w swoich zbiorach posiada znaczną kolekcję dzieł Knippela i Riedena:

"To barwna opowieść o Śląsku z połowy XIX stulecia, gdzie technika i przyroda pozostają w harmonii, gdzie trwa wiek niewinności, a rzeczywistość początku ery industrialnej jawi się jeszcze jako pracowita idylla".

Katowicki Wełnowiec dawno temu

Knippel i Rieden dokumentowali w zdecydowanej większości przemysł górnośląski. Z jednym wyjątkiem, który możecie zobaczyć w galerii. To litografia z Niwki (dzisiejszy Sosnowiec), prawdopodobnie wykonana przy okazji wizyty w Mysłowicach, podczas szkicowania tamtejszej Huty Zofia. Hutą Henryków była pierwszą hutą Zagłębia w Królestwie Polskim.

Potraficie rozpoznać krajobrazy sportretowane przez XIX-wiecznych grafików? Huta Hohenlohe w Katowicach to dzisiejszy Wełnowiec, znany zresztą kiedyś pod nazwą Hohenlohehütte. Po hucie Laura w Siemianowicach praktycznie nie został ślad. A panorama Gliwic, w których zbudowano pierwszy na kontynencie europejskim Wielki Piec opalany koksem wykorzystywany w Królewskiej Odlewni Żelaza? Słynna na cały świat Królewska Huta? Trochę się na Śląsku zmieniło...

Królewska Huta

Może Cię zainteresować:

XIX-wieczne dzieło wróciło do Muzeum Śląskiego. Przedstawia Królewską Hutę, czyli Chorzów

Autor: Patryk Osadnik

26/09/2023

Huta Julia w Bobrku

Może Cię zainteresować:

Ten przemysł budował śląskie miasta. Na Dzień Hutnika: huty Górnego Śląska i Zagłębia na starych fotografiach

Autor: Michał Wroński

04/05/2022

Staw Brandka Bytom

Może Cię zainteresować:

Miejsca na przemysłowym Śląsku odzyskane przez naturę. Dzięki niej dziś to miejsca rekreacji

Autor: Maciej Poloczek

02/05/2023

Subskrybuj ślązag.pl

google news icon

czytaj więcej:

Śląskie miasta w stylu noir

Mrok, neony i samotność PRL. Śląskie miasta w wersji noir

Katowice rynek

Te Katowice nie wyglądały, jakby miały przed sobą przyszłość

Jerzy Ziętek

Jerzy Ziętek, dobry gospodarz Katowic

Posiedzenie Sejmu Śląskiego

100 lat temu odbyło się pierwsze posiedzenie Sejmu Śląskiego

Katowice

Katowice, Donieck – miasta zaprzyjaźnione. Zdjęcia z lat 70.

To zdjęcie demonstracji to fotomontaż

Uwaga, to fotomontaż! Fałszerstwo na rynku w Katowicach

Borinski ernst

39 lat temu zmarł Ernst Borinski, bohater Ameryki ze Śląska