"Jestem Afrohanysem i mówię to z dumą". Za co konsul honorowy Mali w Polsce kocha Śląsk?

Patryk Osadnik: Do Polski przyjechał pan na studia w 1990 roku. Dlaczego akurat tutaj?
Konsul honorowy Mali w Polsce Mamadou Konate: Wówczas w Mali funkcjonował taki system, że uczniowie z najlepszymi wynikami matury mieli prawo do wyjazdu na studia za granicę i stypendium fundowanego przez rząd oraz UNESCO. Trzech najlepszych uczniów z nauk ścisłych, dwóch z biologicznych i jeden z humanistycznych. Tak się złożyło, że w mojej szkole miałem najlepszy wynik z nauk ścisłych. Szczerze mówiąc, wybrałem Stany Zjednoczone, Kanadę lub Belgię i czekałem na odpowiedź. Mali to bardzo duży kraj, powierzchniowo prawie cztery raz większy od Polski, dlatego wiele komunikatów nadawanych było wtedy radiowo. Tam usłyszałem, że mam się stawić w Bamako (stolicy Mali - przyp. red.), bo zostałem przydzielony do Polski. Byłem przerażony! Z lekcji geografii wiedziałem, gdzie Polska leży, ale nic poza tym. Spędziłem wiele godzin w bibliotece, gdzie pracowała moja ciocia, czytając o tym kraju. W końcu powiedziałem mamie, że nigdzie nie lecę, bo nie znam nawet języka. Ona stwierdziła, że szkoda by było stracić takie stypendium, a poza tym wiele osób już tam poleciało i przeżyło, więc ja też dam radę. W Warszawie wylądowałem 4 września 1990 roku.

Z Warszawy musiał się pan jeszcze dostać do Łodzi.
Pochodzę z Kayes, które dawniej było stolicą Mali, tak jak Kraków był stolicą Polski. Kiedy samolot wylądował, byłem w szoku. Lotnisko, na którym się znalazłem, wyglądało dużo gorzej niż to w moim rodzinnym mieście. W sumie przyleciało nas sześcioro i wszyscy myśleliśmy, że to niemożliwe, że zaraz będziemy przesiadać się do kolejnego samolotu i lecieć dalej. Usiedliśmy, a po jakimś czasie zainteresowała się nami ochrona. Wyjaśniliśmy, że przylecieliśmy na studia i czekamy na samolot do Warszawy, ale okazało się, że to już Warszawa… Ochroniarze byli bardzo pomocni. Zaprowadzili nas na przystanek i czekali tak długo, aż znalazł się student, który mówił po angielsku. Kupił nam nawet bilety i pomógł dojechać do Warszawy Zachodniej, gdzie pojawił się kolejny problem. Dokąd mieliśmy kupić bilet? Łódź Fabryczna, Łódź Kaliska etc. Ostatecznie jakoś dotarliśmy na miejsce, a w pociągu spotkaliśmy profesora z uniwersytetu, który zaprowadził nas na tramwaj i powiedział, gdzie mamy wysiąść. Tak trafiłem na roczne studium językowe. Później ukończyłem studia z ekonomii i informatyki, rozpocząłem doktorat na Uniwersytecie Łódzkim, a w 1998 roku przeprowadziłem się do Warszawy, gdzie dostałem pracę.

Początek lat 90. to był w Polsce czas wielkich przemian. Jak pan się w tym odnajdywał?
Wiele rzeczy mnie tutaj zaskakiwało. Pamiętam, jak ktoś przyszedł i powiedział, że musimy koniecznie zrobić zakupy, bo w weekend wszystkie sklepy będą zamknięte. Zupełnie się tego nie spodziewałem. W Mali można było kupić wszystko o dowolnej porze, bez żadnych ograniczeń. A tutaj, jeśli ktoś zapomniał, to musiał pożyczać chleb od znajomych, żeby móc zjeść śniadanie. W Łodzi było wówczas sporo studentów, ale tamtejsi mieszkańcy nie mieli wcześniej zbyt wielu kontaktów z obcokrajowcami, zwłaszcza czarnymi obcokrajowcami z Afryki. Nie ukrywam, była dyskryminacja. Byliśmy bici, nie mogliśmy wchodzić do wielu lokali, to były naprawdę trudne czasy. Zupełnie inne. Dziś nie czuję się w Polsce obcy, a zwłaszcza na Śląsku.

Łatwo było się nauczyć języka polskiego?
Język polski jest trudny w mowie, ale łatwy w piśmie. Moim zdaniem to język bardzo dokładny i zawsze powtarzam to osobom, które dopiero zaczynają się go uczyć. Trzeba się tylko przyłożyć.

Pamięta pan swoją pierwszą wizytę na Górnym Śląsku?
Tak. Pierwsza dłuższa wizyta była w 2016 roku. Organizatorzy Europejskiego Kongresu Gospodarczego byli zainteresowani zaproszeniem przedstawicieli rządu Mali i zwrócili się w tym celu do mnie. Udało się wówczas przylecieć m.in. doradcy prezydenta i jednemu z ministrów. Przyjechaliśmy z Warszawy do Katowic i wszyscy byliśmy zachwyceni tym, jak bardzo rozwinięty jest ten region. Przede wszystkim zachwyciła nas gościnność i sympatia, z jaką zostaliśmy przyjęci. Były premier i ówczesny przewodniczący Parlamentu Europejskiego Jerzy Buzek zaprosił całą delegację na spotkanie. Doradca prezydenta dostał apartament prezydencki, a kiedy chciał zapłacić, kategorycznie odmówiono. Usłyszał, że jest gościem i płacą organizatorzy. Był w szoku, jak Mali zostało dobrze przyjęte w Katowicach. Wtedy zaproponował mi, żebym został konsulem honorowym w Polsce i zwrócił szczególną uwagę na współpracę ze Śląskiem. Zarówno ekonomiczną, jak i kulturalną.

To była miłość od pierwszego wejrzenia?
Tak, zdecydowanie.

Co pana najbardziej zachwyciło w naszym regionie?
Przede wszystkim ludzie, którzy są niezwykle otwarci. Jestem w Polsce od 1990 roku. Zwiedziłem różne regiony, ale Śląsk jest pod tym względem niesamowity. Gościnność jest tutaj podobna do tej w Mali. Dlatego mówię o sobie, że jestem Afrohanysem. Dla Malijczyków i Ślązaków gość to świętość. Trzeba go przyjąć z otwartym sercem. W Mali nazywa się to jatigiya (czyt. dziatigija - przyp. red.) i tę samą jatigiyę poczułem na Śląsku. Tutaj ważna jest rodzina, a kobiety są niezwykle szanowane. Mężczyzna często nie widzi świata poza własną kobietą. Ona jest centrum domu. Tak jak w Mali. Podobieństw jest oczywiście więcej. Dla Ślązaków bardzo ważna jest ich mała ojczyzna. Pielęgnują tradycje i kulturę. Śląsk ma węgiel, Mali ma złoto, uran, ropę. W naszych głowach najważniejsza jest jednak tradycja i kultura, bo to największe bogactwo każdego kraju. Surowce naturalne się skończą, a tradycja i kultura nie skończy się nigdy. Odkryłem to również na Śląsku, kiedy zacząłem współpracę z Iwoną Wolańską-Stachurą z Trio Silesia, która promuje kulturę regionu w Polsce i za granicą.

Kiedy poczuł się pan Afrohanysem?
Od razu się tak poczułem. Ktoś w Warszawie mówił mi przed przyjazdem na Europejski Kongres Gospodarczy, że ludzie na Śląsku są specyficzni. Dopiero później dowiedziałem się, że nazywa się ich Hanysami i widząc te wszystkie podobieństwa do Mali, sam poczułem się jednym z nich. Jestem Afrohanysem i mówię to z dumą.

Mieszka pan w Warszawie. Dlaczego nie w Katowicach?
Cały czas mam w Warszawie swoje obowiązki. Tam mam firmę, tam mam konsulat. Mam też nadzieję, że kiedyś będę mógł zamieszkać na stałe na Śląsku. To jest moje miejsce. W piątek, jak tylko kończę pracę, jadę tutaj na cały weekend.

Jak zazwyczaj wygląda taki weekend?
Odwiedzam miejsca, która uwielbiam. To Beskid Śląski, Beskid Żywiecki, Śląsk Cieszyński, Tarnowskie Góry, Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu i wszystkie inne miejsca poprzemysłowe. Jestem zafascynowany Industriadą. Ten festiwal to niesamowita okazja, żeby zobaczyć zabytki techniki. Biorę w nim udział co roku i w tym roku też będę.

Jakie jest tradycyjne jedzenie w Mali?
Malijska kuchnia jest bardzo różnorodna. Nasz kraj jest wieloetniczny, wielojęzyczny. Z kolei będąc w Polce długo nie wiedziałem, że jest coś takiego jak język śląski, a przecież różnorodność jest bogactwem każdego kraju. Mamy różne kultury, języki, dania i powinniśmy to kultywować. Najbardziej popularne w Mali, co lubię też przygotowywać w Polsce, jest tzw. tigadegena. To baranina lub wołowina w sosie z masłem orzechowym, różnego rodzaju przyprawami i warzywami, podawana z ryżem. To najbardziej popularne danie w Mali.