Studia podyplomowe „Region – Język i Kultura” są częścią projektu „Regionalna Edukacja na Śląsku”, finansowanego z dotacji przekazanej Uniwersytetowi Śląskiemu przez Ministerstwo Edukacji Narodowej. Jak informują na uczelni mają one „wyposażyć uczestników studiów w niezbędną wiedzę, umiejętności i kompetencje do realizacji programu językowej edukacji regionalnej".
- Przygotują uczestników studiów do prowadzenia zajęć z języka śląskiego i o języku śląskim, dadzą umiejętność objaśniania zjawisk językowych (wymawianiowych, gramatycznych i leksykalnych) charakterystycznych dla języka śląskiego, oraz wskazywania źródeł zapożyczeń w języku śląskim. Studia wyszkolą do przyjęcia roli lidera regionalnej edukacji językowej, literackiej i kulturowej – czytamy na stronie Uniwersytetu Śląskiego.
Program studiów podyplomowych „Region – Język i Kultura”
Studia skierowana są do nauczycieli pracujących w szkołach podstawowych i średnich, animatorów kultury, edukatorów regionalnych, bibliotekarzy, muzealników, pracowników domów kultury itp. Ich program obejmuje następujące zagadnienia:
- język śląski wśród języków słowiańskich: podobieństwa i różnice, prasłowiańskie dziedzictwo, elementy historii języka, źródła dzisiejszych form fleksyjnych i słowotwórczych, źródła odrębności śląskiej wymowy;
- język śląski wśród języków europejskich: leksyka i składnia: zapożyczenia i wzajemne wpływy języków sąsiadujących i otaczających, dawniejsze wpływy niemieckie w wersji austriackiej i pruskiej, wpływy ogólnoniemieckie w leksyce i w formacjach składniowych, wpływy czeskie – zróżnicowanie siły wpływów w języku śląskim w odmianie Śląska Cieszyńskiego i Śląska Centralnego i Górnego;
- język śląski w użyciach codziennych, w wersji urzędowej, w tekstach użytkowych, w folklorze i folkloryzmie, w mediach;
- język śląski w literaturze dawniejszej: od Walentego Roździeńskiego do drugiej połowy XX wieku (Gustawa Morcinka i in.);
- język śląski jako tworzywo literatury współczesnej: śląska poezja, śląski dramat, śląska proza oraz tłumaczenia dzieł literatury światowej na śląski;
- język śląski jako tworzywo na scenie: teatr i dramat oraz film po śląsku (Teatr Śląski, Teatr Korez, Teatr Naumiony, Kazimierz Kutz, Robert Talarczyk, Mirosław Neinert);
- język śląski jako tworzywo tekstów filozoficznych i religijnych (Gabriel Tobor, Zbigniew Kadłubek i in.);
- pojęcie literatury śląskiej, termin „literatura śląska”, literatura śląska po śląsku, po polsku, po czesku, po niemiecku;
- metodyka nauczania języka regionalnego, mniejszościowego;
- metodyka nauczania literatury mniejszościowej i regionalnej.
Zajęcia prowadzić będą akademicy, twórcy literaccy, a także twórcy teatralni i filmowi. Trzon kadry stanowią:
- prof. dr hab. Jolanta Tambor – Instytut Językoznawstwa, przewodnicząca Rady Naukowej Programu Edukacji Regionalnej, wiceprzewodnicząca Rady Języka Śląskiego, autorka prac i ekspertyz nt. języka śląskiego, koordynatorka śląskich językowych projektów badawczych,
- prof. dr hab. Aleksandra Kunce – Instytut Nauk o Kulturze, członkini Rady Języka Śląskiego, autorka prac nt. Śląska jako przestrzeni myślenia,
- dr hab. Zbigniew Kadłubek, prof. UŚ – Instytut Polonistyki, członek Rady Języka Śląskiego, autor śląskich tekstów literackich i tłumacz na język śląski, autor prac o Śląsku,
- dr Marcin Maciołek – Instytut Językoznawstwa, uczestnik śląskich językowych projektów badawczych, znawca gramatyki porównawczej języków słowiańskich z uwzględnieniem języka śląskiego,
- dr Karolina Pospiszil-Hofmańska – Instytut Literaturoznawstwa, członkini Rady Języka Śląskiego, autorka prac nt. Śląska jako terenu pogranicza i śląskiej literatury czeskojęzycznej,
- dr Wioletta Wilczek – Instytut Językoznawstwa, uczestniczka śląskich językowych projektów badawczych, autorka prac o śląskich tekstach kabaretowych i użytkowych,
- dr Krystian Węgrzynek – wiceprzewodniczący Rady Naukowej Programu Edukacji Regionalnej, pracownik Instytutu Badań Regionalnych Biblioteki Śląskiej, autor prac o historii Śląska i śląskim życiu teatralnym,
- Gabriel Tobor – burmistrz Radzionkowa, tłumacz Starego i Nowego Testamentu na języka śląski,
- Mirosław Syniawa – poeta śląski, tłumacz na śląski tekstów poetyckich autorów klasycznych i współczesnych,
- Grzegorz Kulik – przewodniczący Rady Języka Śląskiego, tłumacz na śląski tekstów użytkowych, literackich, list dialogowych do filmów,
- Marcin Melon – nauczyciel prowadzący edukację regionalną, śląski edukator, autor śląskich kryminałów,
- Marian Makula – autor śląskich tekstów kabaretowych, tłumacz na śląski polskich tekstów literackich,
- Alojzy Lysko – twórca napisanych po śląsku „Duchów wojny” oraz śląskich baśni i legend,
- Robert Talarczyk – reżyser śląskich spektakli, aktor, dyrektor Teatru Śląskiego im. S. Wyspiańskiego,
- Mirosław Neinert – reżyser śląskich spektakli, aktor, dyrektor Teatru „Korez”,
- Grażyna Bułka – śląska aktorka teatralna i filmowa, jedna z najważniejszych ról to monodram wg tekstu Alojzego Lyski „Mianujom mie Hanka”,
- Barbara Lubos – śląska aktorka teatralna i filmowa,
- Izolda Nowak-Czmok – redaktorka telewizyjna, popularyzatorka śląskiej kultury i języka śląskiego, autorka programu „Dej pozór”.
Rekrutacja trwa do 2 października 2025 r. Studia trwają dwa semestry i finansowane są ze środków Ministerstwa Edukacji Narodowej, więc uczestnicy nie ponoszą opłat.
