"When I go to the club, I wanna hear ślōnsko godka!". Język śląski w domu? Z tymi narzędziami to możliwe!

Najważniejsza jest immersja

Większość współczesnych językoznawców zgodzi się, że jednym z najważniejszych elementów nauki języka obcego jest immersja – czyli zanurzenie się w języku i kulturze jego użytkowników. Na szczęście w ciągu ostatnich paru lat powstało parę śląskich projektów, które nam na to zanurzenie pozwalają. Po śląsku możemy oglądać Dej pozór. Szoł tok Izoldy Czmok, czyli program poświęcony śląskiej tradycji i współczesności, w którym łączą się rozrywka i możliwość spotkania interesujących ludzi. Prowadząca zachęca swoich gości do godanio po naszymu i – co najważniejsze – nikogo nie zmusza i nie ocenia! W swobodnej atmosferze poznajemy śląskie słowa, odwiedzamy miejsca warte poznania, przyglądamy się pracy artystów i słuchamy wspaniałej muzyki. Program możemy oglądać w niedziele o 18.00 na antenie TVP3 Katowice. Jest też dostępny online i za darmo na stronie katowice.tvp.pl.

Bardziej namacalne doznania zapewni nam UNIWERSYTET LATAJĄCY ŚLĄSK! Teatru Śląskiego stworzony przez Marcina Musiała. Cykl spotkań z ekspertami z różnych dziedzin pozwala nam doświadczać języka śląskiego w nowych kontekstach. Dotychczas mogliśmy przekonać się na czym polega zawód aktora z Robertem Talarczykiem oraz posłuchać opowieści o buncie Michała Rauszera. Powstał nawet Kaj je Dante?, czyli profesjonalny kurs pisania w języku śląskim. Zapowiedzi kolejnych odsłon cyklu UNIWERSYTET LATAJĄCY ŚLĄSK! pojawiają się w kanałach informacji i na stronie internetowej Teatru Śląskiego.

Oczywiście najbardziej dostępną obecnie formą konsumowania kultury są memy. Ślązacy nie zaniedbują tego terytorium. W tym miejscu warto polecić hanysposting.szl na Instagramie. Twórcy tego konta pokazują, że śląski humor może wzbić się dużo wyżej niż tradycyjne wice z szynku – odnosi się do aktualnych wydarzeń i czerpie z popkultury równie dobrze, jak polskie, czy anglojęzyczne strony.

Nie obejdzie się bez książek…

Wiadomo, że języka najfajniej uczy się poprzez literaturę. U nas nie ma z tym żadnego problemu. Najwyższy poziom literacki i językowy oferują książki autorstwa i przetłumaczone przez Marcina Melona, Rafała Szymę i Adriana Katroshiego. Panowie udowadniają, że po śląsku da się napisać wszystko. Nie starają się sztucznie wykreować wysokiego, literackiego standardu. Sięgają w głąb godki, by wydobyć jej bogactwo.

W pozycjach takich, jak seria o Kōmisorzu Hanusiku, Utropach Micyny, czy śląskim przekładzie Pippi Långstrump znajdziemy cały wachlarz wyrażeń, idiomów i powiedzeń, których dawniej używały nasze ōmy, a my mogliśmy już zdążyć zapomnieć.
Powstawały także pozycje dla naprawdę najmłodszych - Moje Piyrsze Ślōnskie Słowa napisane przez Bernadetę Prandzioch-Goretzki i Adriana Goretzkiego.

Oczywiście nie można zapomnieć o słownikach i pomocach językowych. Pisać nauczą nas Zasady pisowni języka śląskiego Henryka Jaroszewicza. Z kolei warte polecenia słowniki to: papierowy Słownik Gōrnoślōnskij Gŏdki Bogdana Kallusa oraz dykcjonorz.eu i słowniczek Bonclok dostępne online.

Śląska edukacja prosto od Uniwersytetu Śląskiego i Biblioteki Śląskiej

W edukacji regionalnej i językowej Ślązaków wspiera UŚ. W styczniu tego roku powstał Śląski Portal Edukacyjny, zawierający materiały i pomoce dydaktyczne do nauki języka śląskiego. Na portalu znajdziemy m. in. podręczniki, gry dydaktyczne, scenariusze lekcji i zajęć, ale też materiały wideo, takie jak lekcje, rozmówki. Nie zabrakło informacji o śląskiej gramatyce i ortografii. Twórcy portalu zobowiązali się regularnie wzbogacać go o dodatkowe narzędzia.

Poza portalem, entuzjaści godki mogą korzystać z nowych wydawnictw Biblioteki Śląskiej. Dostępne są takie pozycje jak Jak pisać po ślōnsku. Praktyczno pōmoc do nauki ślōnskigo szrajbōnku Rafała Szymy, czy Ślōnskie bojki po ślōnsku współtworzone przez Rafała Szymę i Marcina Melona. Powstało też nowe wydanie Górnoślōnskigo ślabikŏrza, napisanego i zredagowanego przez zespół ekspertów oraz opartego na zasadach ortograficznych opracowanych pod kierownictwem Jolanty Tambor. Bardziej zaawansowanych miłośników języka śląskiego może zainteresować Wielgǒ literatura w ślōnskich przekładach. Wypisy do szkolǒrek i szkolǒrzi napisana przez Jolantę Tambor i Agnieszkę Tambor.

"when i go to the club, i wanna hear ślōnsko godka!"

Jednym z najgorszych zjawisk, które pustoszą śląskojęzyczny Internet jest ciągłe ocenianie. Jedni zarzucą nam słabą znajomość godki, inni słaby akcent. Kolejni uznają, że nasz śląski jest zbyt wynokwiaty, a jeszcze inni oburzą się faktem, że „za bardzo się staramy” godać lub pisać po naszymu. Zwykłego zjadacza chleba może to kompletnie zniechęcić do celebrowania śląszczyzny w przestrzeni internetowej. Musimy pamiętać, że nie można się poddawać. Zawsze warto tworzyć w języku śląskim - nawet jeśli za parę, czy parędziesiąt lat spojrzymy z dystansem na grafomańskie głupoty, które wypisywaliśmy na forum publicznym i poklepiemy się po głowie. Parafrazując Charli xcx: "when i go to the club, i wanna hear ślōnsko godka!"