W zestawieniu "10 najważniejszych osób dla godki" ujęliśmy ludzi, którzy popularyzują godkę, są jej nieformalnymi ambasadorami, kładą podwaliny pod jej kodyfikację, sprawiają, że jest o niej głośno, którym zależy na tym, by godka przetrwała i zyskała status języka regionalnego. Nie ma wśród nich polityków i samorządowców, świadomie zrezygnowaliśmy z politycznych konotacji tego zestawienia (choć takie postaci jak Gabriel Tobor, Monika Rosa, Łukasz Kohut czy Halina Bieda miałyby swoje godne miejsce na liście, gdybyśmy wliczali w nią polityków). Gdyby zestawienie miało liczyć 50 osób (może na 3. gyburstag ŚLĄZAGA?), pewnie też nie mielibyśmy kłopotów z obsadzeniem wszystkich miejsc (zaraz po 10. numerze znaleźliby się m.in. Rafał Adamus - prezes Pro Loquela Silesiana, Bogdan Kallus - autor „Słownika Gōrnoślōnskij Godki”, dyrektor Teatru Śląskiego Robert Talarczyk, Alojzy Lysko, tłumacz Grzegorz Buchalik, szef Korezu Mirosław Neinert, aktorka Grażyna Bułka, pisarz Rafał Szyma, influencer Robert „Papyn” Warda, publicysta i twórca portalu tuudi.net Łukasz Tudzierz, ilustratorka i autorka Joanna Furgalińska, influencer Mikołaj Wilga aka Nikaus Pieron, prof. dr. hab. Aleksandra Kunc, dr Marcin Maciołek, pisarz Stanisław Neblik, dr Artur Czesak, Bartłůmjej Wanot, Adrian Goretzki, pisarz Adrian Katroshi, twórca fraszek po śląsku Bronisław Wątroba).
Miejsca na naszej liście są równoważne.
Prof. dr hab. Jolanta Tambor
Solidnie umocowana naukowo (jest "belwederskim" profesorem na Uniwersytecie Śląskim) językoznawczyni, specjalizująca się w języku polskim (również w nauczaniu polskiego obcokrajowców) i w języku śląskim. Niestrudzenie głosi, podparte naukowymi badaniami, teorie o odrębności śląskiego od polskiego. Jest autorką ekspertyzy do projektu ustawy o uznaniu języka śląskiego za regionalny. Wskazuje w niej, że język regionalny nie jest pojęciem językoznawczym. "To kategoria prawno-polityczna. Można więc – tylko trochę sprawę upraszczając – stwierdzić, iż językiem regionalnym staje się lekt, który za takowy uzna władza ustawodawcza danego państwa. Oczywiście, ów lekt ma spełniać pewne podstawowe warunki, ale lekt śląski je spełnia". Porównuje sytuację języka śląskiego z językiem kaszubskim, wobec którego również były zastrzeżenia, kiedy toczyła się dyskusja o uznaniu go za język regionalny.
Prof. Tombor jest również organizatorką wielu konferencji popularyzujących godkę i śląskie tematy, nie tylko wśród grona naukowego. Jest wiceprzewodniczącą Rady Ślōnskigo Jynzyka. A prywatnie - jest Ślązaczką mieszkającą w Zagłębiu.
Grzegorz Kulik
Pochodzący z Bytomia znawca śląskiego języka, tłumacz książek na język śląski, aktywista śląski, przewodniczący społecznej Rady Ślōnskigo Jynzyka. Jest jednym ze Ślązaków najbardziej zdeterminowanych w obronie śląskiej godki przed zapomnieniem. Tworzy śląski słownik na kilkadziesiąt tysięcy haseł, buduje narzędzia do używania śląskiej godki w nowoczesnych technologiach, udziela się w serwisie wachtyrz.eu. Najbardziej doświadczony tłumacz na śląski, czy to z angielskiego, czy z polskiego. Ma na koncie śląskie wersje takich klasyków jak "Opowieść wigilijna", "Mały Książę", "Alicja w Krainie Czarów". Przełożył też "Dracha" i "Pokorę" Szczepana Twardocha, "Kajś" Zbigniewa Rokity czy "Hobbita" Tolkiena. Jest też twórcą napisów do dubbingu po śląsku do filmów, m.in. "Pulp Fiction" czy "Terminatora".
Marcin Melon
Nauczyciel, pisarz, dziennikarz i działacz na rzecz śląskiej tożsamości regionalnej. Jest autorem serii książek pisanych po śląsku „Kōmisorz Hanusik” oraz słownika angielsko-śląskiego „Co by pedzioł Szekspir?”. Założył także stowarzyszenie na rzecz edukacji regionalnej „Silesia Schola”. To jego kryminały z serii Kōmisorz Hanusik pokazały, że książki po śląsku mogą się ukazywać w sporych nakładach i mogą być bestsellerami. Śląska komedia kryminalna „Kōmisorz Hanusik” została wydana w 2014 r. Był to pierwszy śląski bestseller, dodrukowywany aż 12 razy. W sumie sprzedało się ponad 8 tys. egzemplarzy, a przygody Hanusika doczekały się kontynuacji, w kolejnych „tajlach”. (Szrajbnij sie na nasz ślōnski newsletter i ôstoń przi czasie z lokalnymi wydarzyniami i ciekawostkami! Link do zapisu: https://www.slazag.pl/newsletter-slaski)
Szczepan Twardoch
Najpopularniejszy śląski pisarz w Polsce. Dość powiedzieć, że jego książki sprzedały się w ponad milionie egzemplarzy. Deklarujący się jako Ślązak, mieszkający w Pilchowicach pod Gliwicami Szczepan Twardoch, choć sam nie pisze (jeszcze!) po śląsku, w ostatnich latach mocno zaangażował się w obronę i promocję godki. A że zasięgi i posłuch ma wielki, stał się jednym z najbardziej skutecznych ambasadorów śląskiego. Autor "Morfiny", "Pokory", "Dracha", "Króla" i "Królestwa", scenicznego "Byka" czy scenariusza do serialu "Król" na podstawie swojej powieści, jest członkiem społecznej Rady Ślōnskigo Jynzyka oraz pomysłodawcą powołania nagrody literackiej dla autorów tworzących po śląsku.
Izolda Czmok
Niesie śląską kulturę i godkę pod strzechy, od 11 lat (mimo politycznych zawirowań) prowadząc program "Dej pozór" (niedziela godz. 19) w Telewizji Katowice. Pokazuje Śląsk kolorowy, różnorodny, nowoczesny, ale i szanujący tradycję. Żywotny. Czuje trendy, nowe zjawiska i ludzi z różnych dziedzin życia, których akurat teraz warto pokazać i z którymi rozmawiać. Program ma też zacięcie edukacyjne, bo uczy też godki. Przez ostatnie lata "Dej pozór" (teraz już z przyrostkiem "Szoł tok Izoldy Czmok") było niczym światełko w tunelu w TVP. Izolda Czmok jest aktywna nie tylko w TV, często uczestniczy w spotkaniach, konferencjach poświęconych śląskim tematom. Pochodzi z Radzionkowa, godka to jej język ojczysty. Występowała w TVP Katowice w słynnym show "Sobota w Bytkowie".
Mirosław Syniawa
Maestro ślōnskij poezyje. Najlepszy poeta współczesnych czasów tworzący w języku śląskim. Tłumacz poezji na śląski. Jak mówi chorzowski literat (cytat za Klubem Jagiellońskim: Piszę od czasów, kiedy byłem nastolatkiem. Pisałem po polsku, rzecz jasna. Zawsze mi się wydawało, że otwieram usta i odzywa się nie mój głos. Takie miałem wrażanie, czytając teksty, które żech pisoł. Dopiero jak żech zacznōł pisać po ślōnsku, usłyszoł żech w tych tekstach mōj głos."
Syniawa odkrył też dla szerszej publiczności kilka ważnych tekstów po śląsku sprzed setek lat, między innymi list Ambrożego Szklorza do Jerzego II, księcia brzeskiego z 1574 roku, a także „Placz a narzykani predykantuw ze Ślonska wygnanych w namysłowskim kraju” z ok. 1654.
Najnowszy tom poezji Syniawy ukazał się jesienią 2023 r. nakładem wydawnictwa Silesia Progress. Mappa Mundi" to rajza po świecie, kulturze i jynzyku ślōnskim w cołkej jego siyle.
Dr hab. prof. UWr Henryk (Hynryk) Jaroszewicz
Doktor habilitowany Henryk Jaroszewicz, profesor Uniwersytetu Wrocławskiego, językoznawca, Ślązak z Gliwic rezydujący w Legnicy. Autor pierwszej (i jedynej jak na razie) naukowej kodyfikacji zasad pisowni języka śląskiego. Wydrukowana w skromnym nakładzie pod koniec 2022 roku praca naukowa jest dziś już białym krukiem. Zawiera podstawowe informacje o języku śląskim: zasady ortografii, słownik ortograficzny, dodatek gramatyczny. - To praca bardzo potrzebna. Na takie ustalenia i omówienia czekają i zwykli czytelnicy śląskich tekstów, i pisarze, dziennikarze, eseiści, i wreszcie socjolingwiści obserwujący kolejny etap stanowienia normy - chwali kolegę po fachu prof. Jolanta Tambor z Uniwersytetu Śląskiego. Dr Jaroszewicz nie zasypia gruszek w popiele i teraz pracuje nad słownikiem polsko-śląskim.
Klaudia Roksela
Współwłaścicielka (wraz z mężem Krzysztofem) marki Gryfnie, etnolożka z Pszczyny. Mało komu zawdzięczamy modę na język śląski tak jak Klaudii Rokseli. To jej "Babskie tasze" noszą dziewczyny, chłopaki z dumą obnoszą T-shirty z napisem "Chachor", a bajtle przebierają nogami i rękami w bodziaku głoszącym, że w środku grasuje "Maszketnik". To nie tylko biznes, ale również platforma popularyzująca język śląski (zresztą od tego się zaczęło Gryfnie). Strona internetowa w całości jest stworzona w języku śląskim, w sklepach Klaudia zatrudnia ludzi, którzy poradzą godać, można tu kupić też książki traktujące o Śląsku. Do tego marka realizuje m.in. filmy z cyklu "Jeżech stond", w którym o swojej śląskości opowiadają różni ludzie - od polityków, jak Łukasz Kohut, po Ewelinę Wojtak - artystkę kabaretową. - Pomysł był taki, by dać godce inne, nowe życie - mówi Klaudia Roksela. - Takie, które przyciągnie ludzi, w szczególności młodych a starszym pokaże, że można pokazywać śląskość inaczej - nowocześnie. A produkty, które wykonamy przy jej udziale, nie będą straszyły, przeciwnie będą pokazywane na ulicy. Mało tego, ludzie będą się szczycić, że są ze Śląska i czują się Ślązakami - dodaje.
Pejter Długosz
Pomysł na wydawnictwo, które będzie publikować książki głównie w języku śląskim wydawał się te parę lat temu straceńczym. A jednak Pejter Długosz odkrył niszę na rynku, która okazała się obiecująca. Jego wydawnictwo Silesia Progress, z siedzibą w małej miejscowości pod Opolem, ma na koncie ponad 30 książek po śląsku (każda się sprzedała), w tym takie głośne wydawnictwa jak tłumaczenie "Hobbita" Tolkiena, dokonane przez Grzegorza Kulika. Silesia Progress publikuje książki w ramach kilku serii: CANON SILESIAE - Ślōnskŏ Bibliotyka, CANON SILESIAE - Bibliotyka Tumaczyń, CANON SILESIAE - Ślōnske dzieje, SERIA ZE ZICHERKŌM.
Wszystko zaczęło się od pierwszego tomu kryminalnych przygód Komisarza Hanusika. Właściciel wydawnictwa Silesia Progress mówi, że skoro znaleźli się autorzy, którzy chcieli wydawać książki pisane po śląsku, więc zaczęli to robić. Ale chodziło także o coś więcej. - Chcieliśmy też pokazać, że język śląski to nie tylko godka i można z powodzeniem pisać po śląsku i takie książki drukować – zaznacza Pejter Długosz.
Dr hab. prof. UŚ Zbigniew Kadłubek
Filolog klasyczny, komparatysta, pisarz, eseista. Kierownik Katedry Literatury Porównawczej na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Śląskiego, dyrektor Biblioteki Śląskiej w latach 2018-2023. Pochodzi z Rybnika. To on, zanim to się stało modne, pisał po śląsku o sprawach wzniosłych: religii, filozofii, miłości. Pokazał, że godka to nie tylko wice, kabaret i śmieszne opowiastki, że da się w niej wyrazić idee, marzenia, koncepcje filozoficzne. Napisał eseje "Listy z Rzymu" (2008), ale również przetłumaczył na śląski dzieło klasyka starożytności - "Prometeusza" Ajschylosa (2013). To pierwsze w historii tłumaczenie literatury klasycznej na język śląski.
