50 lat temu powstało Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie”. Wydaje się, że to niedawno, ale pomysły na stworzenie muzeum historii ludowej w stylu skansenowskim kiełkowały w głowach badaczy i historyków, w tym dr. Tadeusza Dobrowolskiego (od 1927 r. wojewódzkiego konserwatora zabytków i dyrektora Muzeum Śląskiego w Katowicach), od czasów międzywojennych. Takie miejsce miało powstać jednak gdzie indziej niż w Parku Śląskim (bo go wtedy nie było), ale w katowickim Parku Kościuszki. To tam przecież przeniesiono już w latach 30. XX wieku drewniany kościół z Syryni (z 1510 r.) i spichlerz dworski z Gołkowic (z 1688 r.).
Jednak pomysł przerodził się w ciało dopiero w czasach PRL-u. Pierwsza iskra poszła w 1952 r. podczas Walnego Zjazdu Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego w Katowicach, gdy działacze zaproponowali, by skansen powstał na terenie tworzącego się Wojewódzkiego Parku Kultury i Wypoczynku w Chorzowie. Jednak zanim to się stało, minęło ponad 20 lat. Oficjalne otwarcie Muzeum odbyło się 5 maja 1975 roku. Na terenie WPKiW udostępniono na początku 33 obiekty architektury wiejskiej. Na archiwalnych zdjęciach z lat 70. jednak chorzowski skansen wygląda zupełnie inaczej niż dzisiaj. Jest tu... łyso, a na horyzoncie majaczą się szyby kopalniane i budowane wielkie osiedle Tysiąclecia. Dziś otoczone bujną zielenią chaty mają za towarzysza górującą na okolicą koronę Stadionu Śląskiego.
Dziś jest też więcej do zwiedzania, bo ponad 70 zabytków na 22 hektarach, reprezentujących kulturę 5 podregionów woj. śląskiego:
- podgórskiego,
- pszczyńsko-rybnickiego,
- przemysłowego beskidzkiego,
- lublinieckiego,
- Zagłębia.
Za kilka lat chorzowskie Muzeum zyska nową przestrzeń - Skarbiec Dziedzictwa.
Wystawa „To (nie) jest skansen” od 25 maja
Ale najpierw szykują się atrakcje z okazji 50-lecia istnienia Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie". Z tej okazji w niedzielę 25 maja zostanie otwarta wystawa jubileuszowa pt. „To (nie) jest skansen”, która będzie punktem kulminacyjnym obchodów rocznicy. ŚLĄZAG jest patronem medialnym wystawy.
Wystawa zaprasza do refleksji nad rolą i miejscem muzeów na wolnym powietrzu we współczesnym świecie. Dzięki niej będzie można się też cofnąć w czasie, bo w nowoczesnej i angażującej formie zostanie zaprezentowany proces powstania Muzeum, jego wieloletnia działalność oraz współpraca z otoczeniem – zarówno naukowym, jak i społecznym. Ekspozycja ma ukazać również bogactwo dziedzictwa kulturowego polskiej wsi – materialnego i niematerialnego – podkreślając wartość tradycji w budowaniu wspólnoty i tożsamości.
Niektóre z prezentowanych eksponatów są darami od samych zwiedzających – osób związanych z Muzeum, aktywnie uczestniczących w jego ofercie i utożsamiających się z jego misją.
Ekspozycja pokaże też kulisy pracy muzealników – konserwatorów, badaczy i specjalistów, którzy dbają o zachowanie i przekazywanie dziedzictwa kulturowego przyszłym pokoleniom.
Dzień Rzemiosła i Rękodzieła, też 25 maja
Z okazji jubileuszu Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie” organizuje również w niedzielę 25 maja wyjątkową edycję Dnia Rzemiosła i Rękodzieła dla wszystkich mieszkańców regionu. Pod hasłem „50 warsztatów i pokazów na 50-lecie”, Muzeum planuje prezentację aż 50 różnych dawnych zawodów, rzemiosł i umiejętności rękodzielniczych. To okazja, by zobaczyć na żywo, jak wyglądała praca w tradycyjnych zawodach, które dziś często są zapomniane lub praktykowane jedynie przez pasjonatów.
W programie m.in. pokazy:
- kaletnictwa (szycie sakiewek),
- czerpania papieru,
- powroźnictwa,
- kowalstwa,
- pracy wialni,
- stempa,
- stolarstwa – „moja–twoja”,
- bicia gwoździ,
- garncarstwa,
- wyplatania z wikliny,
- szewstwa,
- pszczelarstwa (bicie ramek, lanie świec),
- rzeźbienia w drewnie,
- prania na tarach,
- maglowania,
- kręcenia liny ze sznurka konopnego.
Szczególnym punktem wydarzenia będzie uruchomienie zabytkowego wiatraka z Grzawy i pokaz jego pracy. W 2024 roku obiekt ten przeszedł naprawę śmigieł i obecnie jest w pełni sprawny.
Wydarzenie zapowiada się jako jedno z największych tego typu spotkań z dawnym rzemiosłem w regionie.
Impreza organizowana jest wspólnie z Regionalnym Ośrodkiem Kultury w Bielsku Białej, który również w tym roku obchodzi 50-lecie istnienia.
Oprócz pokazów i warsztatów, przygotowano także atrakcyjne wydarzenia towarzyszące:
- "Na pamiątkę, z wyrazami sympatii" – konkurs na najpiękniejszą laurkę ofiarowaną naszemu Muzeum. Prace konkursowe zostaną zaprezentowane na specjalnej wystawie – nagrodzone i nienagrodzone laurki będzie można zobaczyć tuż za wejściem do Muzeum, pod zadaszeniem.
- "Jeśli nie skansen, to co?" – konkurs na najbardziej inspirującą nazwę zastępczą dla chorzowskiego skansenu.
- Gigamakatka – wspólne wyszywanie gigantycznej makatki! To zapowiedź wyjątkowego działania zbiorowego – Muzeum przygotuje płócienne podkłady, wzorniki z klasycznymi, wierszowanymi sentencjami oraz materiały do haftowania. Efekt końcowy zostanie zaprezentowany w październiku, podczas jubileuszowej konferencji.
Jubileuszowa publikacja „Spacerem przez czas”
Z okazji 50-lecia istnienia Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie” ukaże się publikacja autorstwa Krzysztofa Bulli pt. „Spacerem przez czas. Ludzie i wydarzenia w Muzeum <<Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie>>”.
Jak sugeruje tytuł, książka pełni funkcję nietypowego przewodnika – zarówno po przestrzeni ekspozycyjnej muzeum, jak i po idei muzealnictwa na wolnym powietrzu na Górnym Śląsku. Autor zabiera czytelnika w podróż przez dekady: od skandynawskich inspiracji, poprzez międzywojenne próby utworzenia muzeum na wolnym powietrzu, aż do powojennych decyzji o jego lokalizacji w Wojewódzkim Parku Kultury i Wypoczynku w Chorzowie.
To jednak znacznie więcej niż publikacja o charakterze historycznym. Poszczególne rozdziały zaskakują różnorodnością form – od refleksyjnych i ciekawostkowych, przez humorystyczne, aż po praktyczne teksty poradnikowe i przewodnikowe. Szczególną wartością książki są liczne wspomnienia oraz bogaty materiał fotograficzny, który dopełnia opowieść o ludziach, miejscach i wydarzeniach, które przez dekady kształtowały MGPE.
Z autorem publikacji będzie można się spotkać podczas Dnia Rzemiosła i Rękodzieła 25 maja – nabyć publikację i otrzymać autograf.
Ogólnopolska konferencja naukowa w Chorzowie: „To (nie) jest skansen!”
Wśród wydarzeń uświetniających 50. rocznicę otwarcia dla publiczności Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie”, szczególne miejsce zajmuje ogólnopolska konferencja naukowa: „To (nie) jest skansen! A także inne: poznane, lecz nierozwiązane dylematy muzealnictwa na wolnym powietrzu”. Na taki temat będzie można debatować w siedzibie Muzeum od 8 do 10 października 2025 roku.
Konferencja stanie się forum wymiany opinii o najbardziej ważkich problemach nurtujących środowisko muzealników oraz miejscem wypracowania rekomendacji niezbędnych do sporządzenia katalogu dobrych praktyk, obowiązujących w muzeach na wolnym powietrzu. Można w niej uczestniczyć zarówno w roli eksperta-referenta, jak i biernego słuchacza. Program konferencji oraz tryb zapisywania się na nią opisany jest na stronie internetowej Muzeum.
Godziny otwarcia Muzeum w sezonie wysokim:
- Od poniedziałku do piątku: 9:00 – 19:00 (wstęp i kasy do 18:00)
- W soboty i niedziele: 10:00 – 19:00 (wstęp i kasy do 18:00)
BILETY WSTĘPU DO MUZEUM INDYWIDUALNE I IMPREZOWE
- normalny: 25 zł
- ulgowy: 15 zł*
- specjalny: 5 zł**
- dzieci w wieku do 3 lat – wejście za darmo | dzieci w wieku od 3 do 7 lat: 5 zł
- rodzinny: 60 zł (dwie osoby dorosłe i dwoje dzieci)
- Msza Święta w kościele: 5 zł (bilety dostępne w sprzedaży w kasie od ul. Kadeckiej, płatność jedynie gotówką)
- karnet na 10 wejść (na okaziciela, ważny rok od daty zakupu): 150 zł
- spacerowy 10 zł (od listopada do kwietnia)
- wypożyczenie audio przewodnika – kaucja 50 zł (możliwość płatności kartą i zwrotu środków na tę samą kartę)
Dzieci w wieku do 3 lat – wejście za darmo | dzieci w wieku od 3 do 7 lat: 5 zł
Może Cię zainteresować:
