Wszysko skuli inkszego naukowca, Carla Mainki. To bōł geofizyk i
sejsmolog z Ôpolo. Carl Mainka prawie we Raciborzu założōł we
1927 roku sejsmiczno sztela. Żeby jeji sejsmografy mogły
fungować podug wszelkich prawidoł sztuki, trza je było wrazić
głymboko do ziymie. Tōż Mainka zainstalowoł masziny we pywnicy ôd
budōnku swojij sztele.
Do
Erdwissenschaftliches Institut ôd Mainki wybudowali gmach ze
prefabrykowanych drzewianych elymyntōw podug gotowego projektu
ôd fiyrmy Christoph & Unmack ze Niesky na
Łużycach. Za autora tego projektu bōł architekt Konrad
Wachsmann. Ja, TYN Wachsmann – prorok modernizmu!
Dōmy
jak ze IKEE
A co ze Einsteinym? Teroz już bydzie prosto. Fiyrma, co u nij Mainka kupiōł swōj drzewiany budōnek, ôna prosperowała doskōnale (miała we ôfercie nawet drzewiane kościoły ze prefabrykatōw – jedyn ś nich, zbudowany lata tymu nazod w dzisiej bytōmskim Bobrku, ôn dzisiej stoji we chorzowskim skansynie, a inkszy durch we Zobrzu-Mikulczycach) i brak klijyntōw jij niy tykoł. We trzecij dekadzie XX wieku ôn już była nojpopularniyjszy producynt prefabrykowanych drzewianych dōmōw we Europie. Jejich produkcyjo idzie porōwnać do dzisiyjszyj IKEE – gotowe do mōntażu elymynta dōmkōw Christoph & Unmack liwerowali do klijynta we paketach.
Tōż
niy dziwota, że prawie na Christoph & Unmack doł pozōr sōm
Albert Einstein, co marzōł ô letniskowym dōmku. Swoje marzynie
zrealizowoł i we 1929 roku we Caputh pod Pocdamym stanōł jego
dōmek ze Christoph & Unmack, tyż zaprojektowany ôd Wachsmanna
i wyprodukowany we tyj samyj technologiji, co dwa lata przōdzij
raciborski budōnek do Mainki. (Ôddekuj Ślōnsk choby nigdy przodzij! Szrajbnij sie na nasz ślōnski newsletter: https://www.slazag.pl/newsletter-slaski)
Ôto,
co mo spōlnego Einstein ze Raciborzym
Dōmy projektowane ôd Wachsmanna, produkowane ôd fiyrmy Christoph & Unmack, ône do dzisiej sōm niypospolite zjawisko, świadectwo epoki i wielkij kreatywności: we czasach modernizmu nawet drzewiano architektura miała blank awangardowy sznit. Do dzisiej to świadectwo dowajōm nōm ledwo trzi ôbiekty we Europie, co przetwały do naszych czasōw. Piyrszy to wila ôd dyrechtora fabryki Christoph & Unmack we Niesky, co w nij narychtowali mueum drzewianego budownictwa. Drugi to spōmniany na poczōntku dōm ôd Einsteina. Trzeci? Nasz Racibōrz.
Drzewiany budōnek sejsmicznego ôbserwatorium ôd Mainki (downij Erdwissenschaftliches Institut, teroz Obserwatorium Geofizyczne Polskiej Akademii Nauk) we Raciborzu istniyje do dzisiej. Szukejcie go tam przi ulicy Chłopskij 1. To jedyn ze nojcynniyjszych i nojciekawszych zabytkōw przedwojynnego modernizmu na Ślōnsku.
