Gliwice chcą mieć swoją "strefę kultury". Zaczną od modernizacji Ruin Teatru Victoria. Ma to kosztować 152 mln zł

W sercu Gliwic, niedaleko ulicy Zwycięstwa, stoi budynek, który można nazwać "funkcjonalną ruiną". To dawny Teatr Victoria, potężny budynek zbudowany jeszcze w XIX wieku, spalony pod koniec II wojny światowej. Dziś jest w takim stanie, że może funkcjonować tylko w cieplejszych miesiącach (ostatnia impreza w tym sezonie odbędzie się na początku listopada).

Spalony teatr nie zostanie zburzony, a zmodernizowany

Jednak to miejsce ma swój niepowtarzalny urok, i dlatego gliwiczanie nie wyobrażają sobie wyburzenia tego miejsca. Jest dobra informacja - właśnie zaczyna się wielka inwestycja, której pierwszym aktem będzie modernizacja Ruin Teatru Victoria (przy zachowaniu charakteru i klimatu tego miejsca), a finałowym - powstanie wokół nich gliwickiej "strefy kultury".

Dziś miasto ogłosiło swoje plany co do tego kwartału śródmieścia Gliwic.

– Rewitalizacja Ruin Teatru Victoria i przestrzeni wokół nich to przedsięwzięcie, które realnie wpłynie na charakter i wizerunek Gliwic - mówi Katarzyna Kuczyńska-Budka, prezydentka miasta. - Dzięki tej inwestycji wzmocnimy tożsamość miasta i pokażemy, że potrafimy łączyć szacunek dla historii z nowoczesnym myśleniem o rozwoju. W przebudowanych ale też całkowicie nowych przestrzeniach będziemy mogli rozwinąć ofertę kulturalną, stając się miastem bardziej atrakcyjnym do życia, pracy i studiowania. To najlepszy sposób na zatrzymywanie mieszkańców, szczególnie młodych i wykształconych, oraz przyciąganie nowych – tych, którzy szukają miejsca z charakterem, wysoką jakością życia i kulturą w bliskim zasięgu – dodaje Kuczyńska-Budka.

Wg miasta, Ruiny nie mogą już dłużej czekać. Dlatego konieczna jest rewitalizacja i modernizacja tego miejsca, w tym wzmocnienie fundamentów i elementów konstrukcyjnych całego obiektu. Odbudowy wymaga loggia od strony parkingu, którą przed laty podstemplowano, by nie doprowadzić do zawalenia. Z kolei efektowne niegdyś elewacje wymagają kompleksowego zabezpieczenia i konserwacji.

Jak Ruiny Teatru Victoria będą wyglądać po przebudowie?

Po przebudowie powstanie tam dostępna przez cały rok sala widowiskowa z obrotową sceną i widownią na około 400 osób (310 na parterze i 87 na balkonie), z możliwością elastycznej aranżacji przestrzeni. W zależności od rodzaju wydarzenia – koncertu, spektaklu czy wystawy – sala będzie mogła pomieścić nawet pół tysiąca osób stojących.

Ma być zachowany oryginalny charakter wnętrza – surowy, autentyczny, „spalony”, który od lat stanowi o niepowtarzalnym klimacie Ruin – przy jednoczesnym wprowadzeniu współczesnych rozwiązań technicznych i funkcjonalnych. Nie będzie tam np. klasycznych teatralnych foteli, lecz mobilne siedzenia.

Sala zyska nowoczesną elektroakustykę z systemem dźwięku immersyjnego. To zaawansowana technologia audio, która otacza słuchacza trójwymiarowym dźwiękiem, tworząc realistyczne i wciągające wrażenie obecności w przestrzeni. Sala będzie ogrzewana i przystosowana do całorocznego użytkowania. Przebudowie ulegnie strefa wejściowa z foyer i zapleczem administracyjnym, a całość zostanie dostosowana do potrzeb osób z niepełnosprawnościami, z windą, toaletami, komfortką i informacją wizualną.

Elewacje budynku zostaną poddane konserwacji i wzmocnieniu. Od strony al. Przyjaźni pojawi się neon „VICTORIA” oraz ściana video LED, umożliwiająca prezentacje i organizację wydarzeń plenerowych. W miejscu rozbieranego budynku po dawnym PZMOT pozostanie pusta ściana, na której może powstać mural nawiązujący do historii miejsca.

– To nie tylko przebudowa i rewitalizacja obiektu, ale symboliczna odbudowa przestrzeni miejskiej pamięci i emocji. Chcemy, by Victoria pozostała miejscem magicznym – z duszą dawnych murów, ale technicznie gotowym na wyzwania nowoczesnej sceny – podkreśla Paweł Januszewski, dyrektor Centrum Kultury Victoria, które do września 2026 roku będzie jeszcze organizowało w Ruinach wydarzenia artystyczne, zanim budynek zostanie przekazany wykonawcy prac.

Rewitalizacja Ruin ma kosztować 152 mln zł

Rewitalizacja Ruin Teatru Victoria została ujęta w Wieloletniej Prognozie Finansowej Miasta Gliwice, z budżetem 152 mln zł. Miasto planuje ubiegać się o dofinansowanie w ramach Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych, w wysokości do 15,4 mln zł.

Inwestycja zostanie zrealizowana w dwóch etapach. Pierwszy obejmie przebudowę wnętrz oraz odbudowę konstrukcji budynku teatru. Przetarg na tę część w formule „zaprojektuj i wybuduj” ma być ogłaszony w grudniu 2025 roku, a prace rozpoczną się w 2026 roku. Szacuje się, że potrwają 2 lata, a na ich realizację miasto planuje zabezpieczyć 70 mln zł.

Otoczenie Ruin (w tym m.in. parking, aleja Przyjaźni i siedziba Centrum Kultury Victoria) oraz piwnice teatru z niecką basenową zostaną objęte odrębnym postępowaniem projektowym – w ramach konkursu architektonicznego ogłaszanego w drugim etapie prac.

Gliwicka "strefa kultury" z salą na 700 osób

W nowej Strefie Kultury, między ulicami Zwycięstwa i Dworcową, Barlickiego i Kłodnicką, na szeroką skalę będą mogły działać instytucje, organizacje i inicjatywy artystyczne. To właśnie tam planowana jest wstępnie wielofunkcyjna sala na około 700 miejsc siedzących, uzupełniona o przestrzenie wystawowe, kawiarniane i rekreacyjne.

Za przygotowanie koncepcji tej części przedsięwzięcia odpowiada Biuro Urbanisty Miasta, prowadzące prace nad konkursem urbanistyczno-architektonicznym Strefy Kultury w ramach Metropolitalnej Szkoły Prototypowania (MSP) – projektu Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii, w którym Gliwice pełnią rolę miasta pilotażowego.

– To wyjątkowy projekt – nie tylko urbanistyczny, ale też społeczny - uważa miejska urbanistka Agata Twardoch. - Wspólnie z zespołem A2P2 z Gdańska, organizacjami pozarządowymi, Politechniką Śląską i mieszkańcami pracujemy nad tym, by stworzyć przestrzeń, która stanie się nowym centrum życia kulturalnego – otwartym, przyjaznym i różnorodnym. Gliwice są w tej edycji szkoły pilotażem dobrych praktyk i inspiracją dla innych miast Metropolii.

Konkurs, który Gliwice przygotowują w tej formule, będzie miał charakter realizacyjny – jego zwycięzca zostanie zaproszony do opracowania pełnej dokumentacji projektowej. Ogłoszenie konkursu planowane jest na pierwszy kwartał 2026 roku, przy wsparciu organizacyjnym GZM.

Realizacja "strefy kultury" jest planowana po 2028 roku. Szacunkowe koszty inwestycji będą mogły zostać określone po opracowaniu ostatecznych założeń konkursu.