Kungfury

Grzegorz Kulik: „Kung Fury” po naszymu, tōż nostalgijo we modernyj formie. Gynau jak ze ślōnskōm kulturōm

Jak my ôzprawiali po projekcyji „Blysku” we Bytōmskim Cyntrum Kultury we ôstatnio niydziela, to doszli my do tymatu, jaki nastympny film by szło zrobić po naszymu. Bez to, że „Blysk” bōł przełożōny, żeby sprawdzić, jeźli po ślōnsku sie idzie boć, my medykowali, w kero strōna by szło jeszcze pōjś.

Ci, co mie znajōm, ôni wiedzōm, że jo je fan cyberpunka, retrofuturyzmu i estetyki, co by jōm szło nazwać neon-noir. Skuli tego pedzioł żech ôd dwōch filmach, co bych je rod przełożōł: „Blade Runner” (po polsku „Łowca Androidów”) i „Night of the Comet” (po polsku „Noc Komety”). Piyrszy film je ze 1982 roku, je widziany za jedyn ze nojsrogszych kōnsztikōw kina, a Rutger Hauer mo w nim rola tako, że ôczōw ôd niego ôderwać niy idzie. Drugi film je ze 1984 i to je doś leko kōmedyjo science-fiction ô walce dwōch modych dziouch ze zombie. Ô tych dwōch filmach żech pedzioł, bo bych chcioł wiedzieć, jeźli ślōnsko kultura może mieć styl.

Może ślōnsko kultura mieć styl?

Wziōn żech hned rozwożać tyż nad inkszym filmym. Szwedzki filmowiec David Sandberg nakryńciōł dziesiyńć lot tymu nazod film „Kung Fury”. To je pastisz amerykańskich filmōw akcyje ze 80. lot i chyba kożdy trop, jaki we tamtych czasach szło ôbejzdrzeć na ekranie, Sandberg upakowoł we trzidziestu minutach i wciep na YouTube.

Ze „Kung Fury” i ślōnskōm kulturōm je trocha podobnie. Jedno i druge patrzi do zadku, mo aura nostalgije, ale ôba to sōm gynau produkty modernych czasōw, a niy zaszklōne muzealne ekspōnaty.

Grzegorz Kulik

Skirz tego mōmy we tym filmie superpolicaja, kung fu, alternatywno historyjo, absurdalne dyjalogi ze lichymi słownymi grami, a nawet efekty sjechanyj kasety wideo. To je film, co zaroz po tym, jak ôn sie pokozoł, to było wiadōmo, że bydzie kultowy.

Ze „Kung Fury” i ślōnskōm kulturōm je trocha podobnie. Jedno i druge patrzi do zadku, mo aura nostalgije, ale ôba to sōm gynau produkty modernych czasōw, a niy zaszklōne muzealne ekspōnaty.

No tōż jak sie zastanowiać nad stylowōm ślōnskōm kulturōm, to czymu niy zaczōńć ôd czegoś takigo? Postanowiōł żech zrobić do tego filmu napisy i nagrać lektorsko ściyżka. I trza pedzieć, że to wszysko niy ma take proste.

Lektorka to je ciynżki fach

Jo we swojim żywobyciu przełożōł na ślōnski jynzyk sześ filmōw (tyn bōł siōdmy), tōż niy moga pedzieć, że sie jakoś ekstra znōm na tyj robocie. Jo durch sie tak prowda pedzieć ucza przekłodanio we tym medium i jeszcze moc czasu minie, niż jo byda mōg pedzieć, że poradza fachowo stworzić przekłod filmu. No ale jakoś tam to idzie.

Szpas – wiadōmo – przi słownych grach je nojsrogszy. Kung Fury we jednym mōmyńcie ściepuje pancer na dwōch chopōw i we angelskij wersyji pado „tank you”, co z jednyj strōny mo klang podobny do „thank you” („dziynkuja”), a z drugij pancer po angelsku to „tank”. We ślōnskij wersyji ôn pado „przesyłōm uściski”. We inkszyj scynie ôn wyrywo chopowi ramia i pado „I'm disarming you”, co normalnie ôznaczo „rozbrojōm cie”, ale idzie to tyż spokopić „biera ci ramia/ramiōna”. Po ślōnsku ôn pado „ôto ramia sprawiedliwości”. Potym żech sie przewiedzioł, że we polskij wersyji je „pozwól, że cię wyręczę”, co podug mie je naprowda perfekt. Tych słownych ger je we filmie wiyncyj i niy byda sam ôzprawiać ô wszyskich, żeby niy zepsuć patrzynio.

Nojciynżyjsze pokozało sie nagranie. Ôd technologicznyj strōny niy było tak źle, boch już nagrowoł rozmajte rzeczy. Rozchodzi sie ô sōm fach bycio za lektora fabularnego filmu. My niystety ekstra ślōnskich lektorōw niy mōmy. Jak my robiymy ślōnske czytanie filmōw na żywo, to bierymy aktorōw, ale lektōr a aktōr to sōm dwa cołkym inksze fachy i jo to nojbarzij zmiarkowoł gynau, jak żech sōm prōbowoł czytać ślōnsko wersyjo filmu. Bez to wiadōmo, że te ślōnske wersyje, ône niy sōm tak wyciaciane lektorsko jak polske. A już blank niy sōm, jak przed mikrofōnym siednie Kulik, co umiy klupać w tastatura, a niy godać do mikrofōnu. We jednym wywiadzie Łukasz Konopka, co jego głos idzie usłyszeć chyba wszyńdzie, pedzioł, że żeby dojś do miyjsca, kaj sie niy szteruje widza przi czytaniu polskij wersyje dyjalogōw, trza przeczytać tysiōnce filmōw. No ja, we wszyskim trza sie wybildować i wyrobić, tōż na razie mōmy to, co mōmy.

A możno zerwis ze filmami po naszymu?

Jo chcioł jeszcze dwie rzeczy zrobić tōm ślōnskōm wersyjōm. Po piyrsze dycki jak kajś je seans filmu po naszymu, to ôn sie wyprzedowo, je kupa ludzi, co by chcieli na niego popatrzeć, a biletōw niy ma. Bez to zrobiōł żech ta ślōnsko wersyjo, żeby wiyncyj ludzi mogło sie popatrzeć na film po naszymu. Po druge chcioł bych, żeby wszyscy sie pōmyśleli, co by było, jak by my mieli zerwis ze filmami po ślōnsku? Wiela by to dało ślōnskij kulturze, jak by szło patrzeć na filmy ze lektorym po naszymu?

Jo myśla, że to by moc prziniosło, jak sie rozchodzi ô znajōmość ślōnskigo jynzyka i ônego znormalizowanie. Tōż tego sie wiynszuja: żeby lektorsko wersyjo „Kung Fury” to bōł piyrszy krok do filmōw po naszymu, co na nie idzie popatrzeć w dōma.

Plac Grunwaldzki w Bytomiu, 1958 (zdjęcie koloryzowane)

Może Cię zainteresować:

Grażyna Kubica-Heller: Babsko godka, abo fyminizm po naszymu

Autor: Redakcja

17/05/2025