Historia pomnika Powstańca Śląskiego w Chorzowie związana jest nierozerwalnie z burzliwą historią Górnego Śląska. Pierwszy monument upamiętniający walczących o przyłączenie Górnego Śląska do Polski stanął w ówczesnej Królewskiej Hucie w 1927 roku, a odsłaniał go prezydent Polski Ignacy Mościcki.
Miejsce nie było przypadkowe. To plac przed neogotyckim gmachem poczty, gdzie od 1896 roku stał pomnik Germanii, który został zniszczony w czasie powstań śląskich. Pomnik powstańca także długo nie przetrwał, został rozebrany przez Niemców we wrześniu 1939 roku. Po II wojnie światowej w tym samym miejscu odsłonięto pomnik Orła Białego. Dziś stoi tam fontanna.
Powstaniec z twarzą Juliusza Ligonia
Pomnik Powstańca Śląskiego został zrekonstruowany i odsłonięty 1 września 1971 roku. Stanął jednak w nowym miejscu, na dzisiejszym placu Powstańców Śląskich. Monument waży około 3,8 tony, ma blisko 4 metry wysokości, a sam postument około 3,5 metra.
- Przedstawia hutnika z twarzą Juliusza Ligonia (kowala i poety, który działał na rzecz polskości Górnego Śląska w XIX w. – red.). Dlatego, że Juliusz Ligoń był związany z Królewską Hutą. Tutaj w 1889 roku zmarł i na ulicy 3 Maja obok kościoła św. Barbary jest jego grobowiec. On użyczył swojej twarzy temu pomnikowi, jak i pomnikowi, który stał w okresie międzywojennym przy poczcie głównej w Chorzowie – mówi Adam Lapski z Wydziału Kultury, Sportu i Promocji Urzędu Miasta Chorzów.
Nowy pomnik różni się jednak od przedwojennego. - Na pierwszym pomniku miecz powstańca był uniesiony do góry, a cała postać była zwrócona w kierunku Bytomia. Po podziale Górnego Śląska Bytom był niemiecki, w związku z tym polski powstaniec bronił Królewskiej Huty przed Niemcami – mówi Adam Lapski. Obecnie powstaniec na monumencie ma opuszczony miecz, co miało symbolizować koniec walki o Górny Śląsk.
Pomnik Powstańca Śląskiego odsłonięty po raz trzeci
Po ponad pół wieku „nowy” pomnik przeszedł gruntowną konserwację. Objęła ona m.in. oczyszczenie rzeźby, uzupełnienie cokołu, wymianę części płyt granitowych oraz zabezpieczenie hydrofobowe. Po renowacji został ponownie uroczyście odsłonięty we wtorek, 9 grudnia 2025 r.
- To, jak wyglądają nasze pomniki, jest świadectwem tego, czy szanujemy naszą historię. Dlatego tym bardziej zależało nam na tym, żeby ten pomnik wyglądał godnie – mówiła podczas uroczystości Anna Piontek, Miejski Konserwator Zabytków w Chorzowie.
Renowacja pomnika kosztował blisko 300 tys. zł. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego dofinansowało te prace kwotą blisko 240 tys. zł.
Może Cię zainteresować:
