Teatr slaski w katowicach

Ślōnski Tyjater bydzie we... Sosnowcu. Jak Gierek chcioł budować nowy Ślōnsk we samym postrzodku Zogłymbio

To, Roztōmiyli, je ślōnsko metropolijo prziszłości, co ja we 70. latach Edward Gierek planowoł wybudować ôd fōndamyntōw we samym postrzodku... Dōmbrowskigo Zogłymbio. Zapōmnijcie ô Katowicach. Ślōnski Uniwersytet i Ślōnski Tyjater miały być przeniesiōne do Sosnowca.

Cyntrum Gōrnoślōnskigo Industryjalnego Ôkryngu wrażōne miyndzy Byńdzin, Sosnowiec i Gōrnoczo Dōmbrowa – taki to nowy Gōrny Ślōnsk projektowało sie we epoce Gierka. „Nowe dyspozycyjno-usugowe cyntrum do cołkigo regijōnu” było wybrano nawet we kōnkursie SARP, co go ôbsztalowało Prezydijum Wojewōdzkij Norodowyj Rady.

„Daleko w prziszłość”

Bōł rozstrzigniynty we styczniu 1973 roku (było aż 41 prac przisłanych). Zwyciynżyli warszawscy architekcio: Zdzisław Hryniak, Wojciech Kubik i Jacek Michalski. Nadgrodzōne były tyż prace ôd m.in. tria Marian Fikus, Jerzy Gurawski, Jan Godlewski i duetu: Jadwiga Guzicka, Krzysztof Rzechowski.

„Architekcio przedstawiyli śmiałe wizyje cyntrum nowego miyjskigo zespołu i wyszli we swojich kōncepcyjach daleko w prziszłość” – rozpolała sie we styczniu 1973 roku „Trybuna Robotnicza”

Tōż dyspozycyjno-usugowe cyntrum? To przeca nowe ôgrōmne miasto, coś jak ślōnsko (pardon, barzij zogłymbiowsko) Brasilia tworzōno ôd fōndamyntōw ôd Oscara Niemeyera. We tym mieście miały sie znojś administracyjne, kulturalne, handlowe, hotelowe i lazarytowe ôbiekty, restauracyje, postrzednie i wyższe szkoły jak tyż akadymiki. Jeszcze sportowo aryna i zielōne teryny. A wszysko we stylu i ze szwōngym, co by za niego niy było gańba twōrcōw „Gwiezdnych wojyn”. Abo amerykańskich futurystōw, co fantazyjowali ô kolōnijach, co je by ludzkość miała zakłodać na Marsie.

Ślōnski Tyjater we... Zogłymbiu

A teroz coś, co zaszokuje Ślōnzokōw. Na spodku zwyciynskij makety widzymy gmachy ôd Ślōnskigo Uniwersytetu i Ślōnskij Politechniki, na wiyrchu – postrzōd sportowych, rekreacyjnych i inkszych ôbiektōw – miyndzy inkszymi... nowy Ślōnski Tyjater. We Nowym Wielkim Ślōnsku. We Zogłymbiu.

Aha, na zicher znocie to miyjsce – dzisiej ôsiedle, markety, ôgrōdki, ajza... Ale pora ulic, co miały sużyć za dojazdōwki do nowego cyntrum Gōrnoślōnskigo Industryjalnego Ôkryngu, powstało. Jedna ś nich to je wierza ul. Dąbskigo we Gōrniczyj Dōmbrowie, dzisiej doś dziwnie wyglōndajōnco szyroko szosyjo na zadku ôsiedlo Mydlice. Ze cołkigo gigantycznego programu budowy nowego wielkigo miasta we GIÔ wiyncyj niy wyszło. I barzo dobrze, przeca wszyscy żałujymy do dzisiej gierkowskich projektōw, co były zrealizowane: estakady we Chorzowie abo zbulynio kwartału przi downym Bulwarze we Bytōmiu.

Jedno ale trza prziznać: plany robiōm wrażynie cołkōm swojōm surrealistycznōm bōmbastycznościōm tyj inicyjatywy. To tyż ważno tajla erbizny epoki Gierka na Ślōnsku i we Zogłybiu: cołki katalog niyzrealizowanych aktōw architektōnicznyj i urbanistycznyj gigantōmanije. Wiycie bez przikłod, że we Parku Kościuszki we Katowicach, pod kōniec 70. lot zaczli budować... strefa kultury? Ja, strefa kultury we... jednym budōnku. To tymat na nastympny roz, pra?