Prace wykopaliskowe wokół kościoła św. Wojciecha w Bytomiu trwały kilka miesięcy i zakończyły się we wrześniu 2025 r. Archeolodzy nadal jednak odkrywają tajemnice, a zakupiony przez Muzeum Górnośląskie przenośny spektrometr fluorescencji rentgenowskiej (XRF) rzuca nowe światło na średniowieczną historię miasta.
Co odkryto podczas prac wykopaliskowych w Bytomiu?
Tym nowoczesnym sprzętem badane są artefakty, które podczas prac znaleźli archeolodzy z bytomskiego muzeum:
- barwne kafle piecowe, w tym wyjątkowy egzemplarz ze św. Jerzym i smokiem, datowany na początek XVI wieku
- srebrne monety i metalowe okucia ksiąg, w tym dwa bogato zdobione fragmenty z wysoką zawartością cynku — być może jedne z pierwszych prób produkcji mosiądzu na Śląsku
- Promienie rentgenowskie prześwietlają znalezione podczas wykopalisk cenne dla dziejów miasta eksponaty. Precyzyjny opis pierwiastków z których zostały wykonane artefakty, pozwala ustalić datę ich pochodzenia. To z kolei otwiera drzwi do kolejnych badań, które pomogą lepiej poznać życie codzienne, rzemiosło i kontakty handlowe dawnych mieszkańców Bytomia. Historia nabiera tu nowego blasku - dosłownie i w przenośni – podkreśla Anna Jurzyca, kierownik Działu Promocji i Wydawnictw Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu.
Dużym zaskoczeniem, już na wstępnym etapie opracowania materiałów z badań przy kościele, było odkrycie dwóch fragmentów metalowych okuć księgi. Bogato zdobione przedmioty, dekorowane motywami roślinnymi, a w przypadku zapięcia – także gotyckim napisem, zwróciły uwagę specjalistów znaczną zawartością cynku, sięgającą około 13%.
- Wynik ten pozwala przypuszczać, że mamy tu do czynienia z jednymi z pierwszych prób wytwarzania mosiądzu na tym terenie lub też z importem przedmiotów z Niemiec, gdzie - między innymi w Kolonii - rozwijała się wówczas produkcja tego typu wyrobów - mówi Ewelina Imiołczyk z Działu Archeologii Muzeum Górnośląskiego.
Zabytki te można datować na przełom XV i XVI wieku i wiązać z wysokim poziomem rzemiosła metalowego w tym okresie.
Przenośny spektrometr umożliwia szybkie badania artefaktów
Zakupiony przez bytomskie muzeum przenośny spektrometr XRF umożliwia szybkie i nieniszczące analizy składu pierwiastkowego zabytków archeologicznych, co - jak podkreślają muzealnicy - ma kluczowe znaczenie dla ich właściwego rozpoznania, dokumentacji i konserwacji.
- Zakup urządzenia znacząco poszerza możliwości badawcze pracowni, szczególnie w kontekście trwających prac gabinetowych i laboratoryjnych nad zabytkami archeologicznymi odkrytymi podczas badań przy kościele św. Wojciecha w Bytomiu – mówi Małgorzata Kapczyńska z Pracowni Konserwacji Zabytków Archeologicznych.
Św. Jerzy walczący ze smokiem z początku XVI w.
Jak zaznaczają w Muzeum Górnośląskim, wśród całego zespołu fragmentów ceramiki pozyskanych w trakcie badań szczególną uwagę zwracają barwne fragmenty kafli piecowych, a zwłaszcza egzemplarz przedstawiający św. Jerzego walczącego ze smokiem. Analiza tego zabytku wykazała, że został on pokryty glazurą ołowiową w kolorze miodowo-zielonym, co pozwala datować go na początek XVI wieku. Bezpośrednią analogię dla omawianego kafla stanowi zespół podobnych zabytków odkryty na zamku w Chudowie.
- Zastosowanie spektrometru umożliwiło również identyfikację pierwiastków metali zawartych w analizowanych obiektach, w szczególności w bogatym zbiorze numizmatów, które w większości okazały się wykonane ze srebra – dodaje Małgorzata Kapczyńska.
Odkrycia otwierają nowe perspektywy badawcze
Dotychczasowe wyniki analiz stanowią jedynie wstęp do dalszych, pogłębionych badań nad materiałami pozyskanymi w trakcie prac przy kościele św. Wojciecha w Bytomiu. Uzyskane wyniki potwierdzają, że badany obiekt i jego najbliższe otoczenie kryją w sobie cenne świadectwa wysokiego poziomu rzemiosła artystycznego i metalurgicznego przełomu XV i XVI wieku.
- Odkrycia te otwierają nowe perspektywy badawcze, a dalsze analizy z pewnością dostarczą kolejnych informacji o życiu codziennym, kontaktach gospodarczych oraz tradycjach artystycznych Bytomia i regionu w dawnych czasach – uzupełnia Ewelina Imiołczyk.
Nowoczesny spektrometr fluorescencji rentgenowskiej Muzeum Górnośląskie zakupiło dzięki dofinansowaniu z programu rządowego „Wspieranie działań muzealnych” ze środków Funduszy Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Może Cię zainteresować:
