Willy Fritsch – gwiazda niemieckiego kina, która narodziła się w Katowicach

Maciej Mischok

06/06/2025 - 06:00

Willy Fritsch, a właściwie Wilhelm Egon Fritz Fritsch był aktorem i piosenkarzem, jedną z największych gwiazd kina niemieckiego w okresie od lat 20. do lat 50. XX wieku. W ciągu ponad 40 lat kariery wystąpił w niemal 130 filmach, zarówno niemych, jak i dźwiękowych. Znany z ról romantycznych i komediowych, szczególnie jako ekranowy partner Lilian Harvey, z którą zagrał w dwunastu produkcjach, Fritsch pozostaje ikoną klasycznego niemieckiego kina. Urodził się w Katowicach.

Młodość i początki kariery

Wilhelm Egon Fritz Fritsch urodził się 27 stycznia 1901 roku w Katowicach przy ulicy Holzerstrasse 18 (dziś Mariacka). Był jedynym synem Lothara Fritscha, właściciela fabryki maszyn Fritsch & Brattig, oraz jego żony Anny z domu Bauckmann. Po bankructwie rodzinnego przedsiębiorstwa rodzina przeprowadziła się w 1912 roku do Berlina, gdzie ojciec podjął pracę w zakładach Siemensa.

Willy rozpoczął naukę zawodu mechanika w 1915 roku, lecz szybko ją porzucił. Pracował jako asystent w Sądzie Krajowym w Berlinie, a następnie związał się z teatrem jako statysta w chórze Großes Schauspielhaus. W 1919 roku rozpoczął prywatne lekcje aktorstwa w szkole Maxa Reinhardta, gdzie współpracował m.in. z Marleną Dietrich.

Akt urodzenia Wilhelma Egona Fritza Fritscha

1921–1932: z teatru na srebrny ekran

Fritsch zadebiutował na ekranie w 1921 roku w filmie „Miss Venus”, a jego pierwszy większy sukces przyniosła szwedzko-niemiecka koprodukcja „Seine Frau, die Unbekannte” (1923). Szybko został wypromowany przez producenta Ericha Pommera i od 1923 roku był stałym aktorem w wytwórni UFA.

Występował głównie w lekkich komediach i operetkach filmowych, grając u boku gwiazd takich jak Olga Tschechowa, Ossi Oswalda i Lil Dagover. Film „Ein Walzertraum” (1925) w reż. Ludwiga Bergera przyniósł mu rozgłos międzynarodowy. Choć odrzucił ofertę United Artists z powodu braku znajomości języka angielskiego, jego filmy były szeroko dystrybuowane w USA przez Parufamet.

W latach 1928–1929 wystąpił w poważniejszych produkcjach Fritza Langa: „Spione” (1928) i „Frau im Mond” (1929). W tym ostatnim filmie zagrał inżyniera biorącego udział w pierwszym locie na Księżyc, co pokazało jego wszechstronność jako aktora.

1930–1933: Wymarzona para niemieckiego kina

W 1929 roku wypowiedział pierwsze zdanie w historii niemieckiego filmu dźwiękowego w „Melodie des Herzens”: „Ich sammle für ein Pferd.” Następnie stworzył legendarny duet z Lilian Harvey, grając z nią m.in. w:

„Liebeswalzer” (1930)
„Die Drei von der Tankstelle” (1930)
„Der Kongreß tanzt” (1931)
„Ihre Hoheit befiehlt” (1931)
„Ein blonder Traum” (1932)
„Glückskinder” (1936)

Wiele piosenek z tych filmów – autorstwa Wernera Richarda Heymanna i Friedricha Holländera – stało się przebojami.

W 1931 roku powstał nawet przebój kabaretowy: „Ich bin in Willy Fritsch verliebt”.

1933–1945: Kino w czasach narodowego socjalizmu

1 maja 1933 roku Fritsch wstąpił do NSDAP. Mimo to nie angażował się aktywnie w działalność polityczną i nie powierzano mu funkcji propagandowych. Nadal występował głównie w komediach i filmach muzycznych.

Reżyserował m.in. „Amphitryon” (1935), który uznawał za swój ulubiony film. W 1936 roku zagrał w adaptacji „It Happened One Night” pt. „Glückskinder”.

W czasie wojny wystąpił w kilku filmach propagandowych, m.in.:

„Angriff auf Baku” (1942)
„Junge Adler” (1944)

W 1942 roku zagrał w wiedeńskiej produkcji „Wiener Blut”, a w 1943 roku u boku Herthy Feiler w „Der kleine Grenzverkehr” (na podstawie powieści Ericha Kästnera).

1945–1973: Powojenna kariera Fritscha

Po wojnie Fritsch zamieszkał w Hamburgu. W 1947 roku zagrał w satyrycznym filmie „Film ohne Titel”, kpiącym z jego dawnego wizerunku filmowego. Wystąpił też w „Herrliche Zeiten” (1950), nagrodzonym Srebrnym Wawrzynem Davida O. Selznicka.

W latach 50. często obsadzany był w rolach ojców lub dżentelmenów w filmach regionalnych:

„Grün ist die Heide” (1951)
„Urlaub vom Ich” (1952)
„Wenn der weiße Flieder wieder blüht” (1953) – jako ojciec Romy Schneider
„Mit Eva fing die Sünde an” (1958) – film, który w wersji amerykańskiej reżyserował Francis Ford Coppola

W 1961 roku zagrał w „Was Papa in der Schule gelernt hat”, a ostatni raz wystąpił w filmie „Ich habe von Papa gelernt” (1964) u boku swojego syna Thomasa Fritscha.

Po śmierci żony Dinah Grace w 1963 roku wycofał się z życia publicznego. W 1963 opublikował autobiografię „...das kommt nicht wieder”, a w 1965 roku otrzymał Deutscher Filmpreis za całokształt twórczości.

Zmarł na zawał serca 13 lipca 1973 roku w Hamburgu. Spoczywa na cmentarzu Ohlsdorfer Friedhof.

Dziedzictwo

Willy Fritsch pozostawił po sobie dorobek blisko 130 filmów. Uważany jest za jedną z największych ikon niemieckiego kina międzywojennego i powojennego. Jego spuścizna archiwalna znajduje się w zbiorach Akademii Sztuk Pięknych w Berlinie. Jego syn, Thomas Fritsch, również odniósł sukces jako aktor.