Spotkanie w Teatrze Śląskim

Grzegorz Kulik: Fest paradoks sie nōm zrobiōł. Ôd prezydynta dostali my darek czasu. Niy przemarnijmy go

Fest paradoks sie nōm zrobiōł. Z jednyj strōny prezydynt niy podpisoł gezecu ô ślōnskim jynzyku, a z drugij my ze naukōm ślōnskigo jynzyka we szkołach mieli zaczynać dopiyro we 2025 roku. Nojbliższy prezydyncki welōnek mo być nojniyskorzij na bezrok 18 moja. To ôznaczo, że my po prowdzie mogymy tyn czas spotrzebować na robota i durch sie zmieścić we tych czasowych rōmach, jake my mieli naznaczōne, jak by gezec wchodziōł teroz. Tōż co mōmy za tyn czas do zrobiynio?

Co muszōm instytucyje zrobić

Lokalny regyrōnek powiniyn powołać Instytut Ślōnskigo Jynzyka, żeby ftoś w kōńcu mōg sie ôficyjalnie weznōńć porać dokumyntacyjōm ślōnskigo jynzyka abo profesyjōnalnie ôrganizowoł wydarzynia dlo prōmocyje jynzyka, take jak dyktaty abo inksze kōnkursy. Ze idyjōm powołanio takigo instytutu wyszoł Ruch Autōnōmije Ślōnska i jo sie ś niōm zgodzōm. Myśla, że do lokalnych regyrōnkōw na Gōrnym Ślōnsku by to niy bōł jakiś ôgrōmny problym ôd financowyj strōny, a jak by my mieli take ciało, to by my mogli sie lepij narychtować do zmian.

Rada Ślōnskigo Jynzyka musi durch robić nad kodyfikacyjōm jynzyka i rychtowaniym materyji do rechtorōw. My jynzyk skodyfikowany mōmy kajś tak na 80 procynt. Toć, żodyn jynzyk niy ma skodyfikowany we stu procyntach (Ani ô polskim tak niy idzie pedzieć, bo ôrtograficzno reforma, co wejdzie na bezrok to je prawie jedyn ze krokōw kodyfikacyje polskigo jynzyka), ale dobrze by było, żeby były zlikwidowane srogsze niyakuratności, jake jo bez przikłod widza przi pisaniu po naszymu. Ôgrōmno robota była wykōnano, jak sie rozchodzi ô materyje do rechtorōw, ale myśla, że takich rzeczy nigdy doś. Trzeba tyż weznōńć spōłpracować ze Instytutym Jynzykowyj Rozmajtości Republiki (Instytut Różnorodności Językowej Rzeczypospolitej), co bōł stworzōny we moju, i dojść do tego, jak ôn może pōmōc ślōnskimu jynzykowi.

Na Ślōnskim Uniwersytecie przidoł by sie w kōńcu możno aby Zokłod Ślōnskigo Jynzyka abo piyrsze kroki ku ślōnskij filologiji. Je przeca wielki czas na to, żeby ślōnski jynzyk porzōmnie badać i przekazować swoja wiedza modszym pokolyniōm, a wybildowane na nim kadry już hned bydōm fest potrzebne.

Robota do prywatnych ludzi

Rechtorzi, co chcōm kejś uczyć ślōnskigo jynzyka, niych niy przestowajōm czytać, bildować siebie samych i pytać, jak co niy wiedzōm. Jo wiym, że rechtōr łacnego życio niy mo, że programy sōm przeladowane, że niyroz niy ma ani kedy sie weznōńć za siebie, ale tako jedna strōna ślōnskigo tekstu dziynnie przed spaniym naprowda moc dowo. To sie zresztōm niy ino tyko przeca rechtorōw, ale nos wszyskich. Trza czytać po naszymu.

Przed nami wszyskimi moc roboty bez nojbliższy rok. Niy przemarnijmy tego czasu, żeby my byli na bezrok do porzōndku fertich na nowo rzeczywistość.