Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego ogłosiło, że z końcem 2025 roku zakończy współprowadzenie Panteonu Górnośląskiego w Katowicach. Decyzja ta zapadła w ramach szerszej ewaluacji zasadności współprowadzenia instytucji kultury w Polsce. Resort tłumaczy ją zakończeniem etapu inwestycyjnego i remontowego, który był podstawą dotychczasowego zaangażowania.
Od 2026 roku Panteon ma być zarządzany wyłącznie lokalnie – przez Województwo Śląskie, Miasto Katowice i Archidiecezję Katowicką. Środki, które dotąd wspierały tę instytucję, mają zostać przekierowane na działalność Muzeum Śląskiego.
Czym jest Panteon Górnośląski?
Przypomnijmy. Panteon Górnośląski to instytucja kultury mieszcząca się w przyziemiu katowickiej Archikatedry Chrystusa Króla. Powstał jako miejsce upamiętnienia wybitnych postaci związanych z historią Górnego Śląska – głównie tych, które zasłużyły się dla Polski i Kościoła katolickiego.
Ekspozycja ma charakter multimedialny i edukacyjny. Prezentuje biogramy działaczy społecznych i politycznych, duchownych, powstańców śląskich, artystów oraz naukowców. Panteon został otwarty w 2022 roku, w setną rocznicę przyłączenia części Górnego Śląska do Polski.
Jak powstał Panteon?
Panteon Górnośląski powstał z inicjatywy czterech podmiotów: Ministerstwa Kultury, Województwa Śląskiego, Miasta Katowice i Archidiecezji Katowickiej. Inwestycja była współfinansowana ze środków publicznych, a jej realizacja trwała kilka lat. Oficjalne otwarcie nastąpiło 19 czerwca 2022 roku.
Projekt od początku miał charakter prestiżowy i symboliczny – miał być „śląskim odpowiednikiem Panteonu Narodowego” i miejscem budowania tożsamości regionalnej w duchu patriotyzmu i religii.
Kontrowersje i krytyka
Od momentu ogłoszenia koncepcji Panteon budził kontrowersje. Krytycy zarzucali mu:
- ideologiczną selekcję postaci – upamiętniane są niemal wyłącznie osoby zasłużone dla polskości i Kościoła katolickiego, z pominięciem innych nurtów tożsamościowych obecnych na Śląsku;
- brak reprezentacji wielokulturowości regionu – w Panteonie niemal nieobecna jest spuścizna niemiecka, czeska, żydowska czy protestancka, mimo że stanowiły one istotny element historii Górnego Śląska;
- polityczne nacechowanie projektu – instytucja była postrzegana jako narzędzie narracji historycznej zgodnej z linią rządzącej partii.
Wielu regionalistów i historyków wskazywało, że Panteon nie oddaje złożoności śląskiej tożsamości, a raczej ją upraszcza i filtruje przez pryzmat narodowo-katolicki.
Co dalej?
Decyzja Ministerstwa o wycofaniu się ze współprowadzenia może oznaczać większą autonomię instytucji – ale też konieczność znalezienia nowych źródeł finansowania. Przekierowanie środków do Muzeum Śląskiego może być próbą zrównoważenia narracji kulturowej w regionie.
Czy Panteon Górnośląski zmieni swój charakter? Czy lokalni partnerzy zdecydują się na jego otwarcie na szersze spektrum śląskiej historii? A może pozostanie miejscem pamięci tylko jednej wersji przeszłości? Na te pytania odpowiedź przyniosą najbliższe lata.
Może Cię zainteresować:
