Panteon Górnośląski otwarto w Katowicach w 2020 roku. Jak czytamy na stronie internetowej panteonu jest to instytucja kultury, „której celem jest pokazanie kulturowo-społecznego bogactwa ziemi śląskiej”. Zarząd Związku Niemieckich Stowarzyszeń Społeczno-Kulturalnych w Polsce złożył więc wniosek o włączenie do grona zasłużonych osób Panteonu Górnośląskiego takich postaci jak: ks. Karl Ulitzka, Eduard Pant, Josef von Eichendorff, Johann Kroll, Ludwig Guttmann.
Choć Rada Programowa Panteonu Górnośląskiego - jak czytamy w odpowiedzi Ryszarda Kopca, dyrektora panteonu – „docenia wkład wybitnych przedstawicieli mniejszości niemieckiej na Górnym Śląsku w rozwój kultury, duchowości, działań społeczno-politycznych oraz propagowania sportu wśród osób niepełnosprawnych”, to dla tych wybitnych przedstawicieli jednak nie ma miejsca w Panteonie Górnośląskim.
Rada, powołując się na obowiązujący Regulamin Wyłaniania Postaci Zasłużonych Panteonu Górnośląskiego oraz Statut Panteonu Górnośląskiego, odmówiła upamiętnienia tych osób, argumentując, że nie spełniają one przyjętych kryteriów: w odniesieniu do konkretnego okresu ich działalności (1918-2022) oraz wymogu działania na rzecz polskości Górnego Śląska. Co ciekawe decyzja o odrzuceniu wniosku została podjęta już w listopadzie 2024 roku, ale przekazano ją dopiero w w kwietniu 2025 r.
Zmienić nazwę na „Panteon Polski na Górnym Śląsku”
W stanowisku zarządu ZNSSK czytamy, że takie podejście nie tylko zniekształca wielokulturową historię regionu, ale również niesprawiedliwie zawęża bogaty dorobek Górnego Śląska. Zarząd wskazuje, że mówiąc o tym, co górnośląskie, trzeba mieć świadomość, że jest to dziedzictwo ukształtowane przez wpływy polskie, niemieckie oraz częściowo czeskie.
- Nie można mówić o wybitnych Górnoślązakach i pomijać przy tym tych wszystkich, którzy będąc Górnoślązakami uważali się także za Niemców, Czechów, Morawian, lub definiowali się wyłącznie regionalnie, a może w ogóle nie dookreślali swej narodowości. Nie można mówić o Panteonie Górnośląskim w momencie kiedy obejmuje tylko tych, którzy byli Polakami. Należałoby więc albo zmienić nazwę Panteonu i nazwać go wprost „Panteonem Polskim na Górnym Śląsku” albo doprowadzić do sytuacji w której Panteon będzie pokazywał Górny Śląsk takim jakim był i jest, czyli tworzonym i ubogacanym przez ludzi różnych narodowości – czytamy.
ZNSSK w Polsce od początku istnienia panteonu wyrażał zaniepokojenie jego potencjalnym wpływem na podziały w śląskim społeczeństwie i dlatego też już w 2020 roku wystosował apel do bp. Wiktora Skworca o włączenie do niego szeregu wybitnych Ślązaków. Teraz zaapelował do jego organizatorów: Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Województwa Śląskiego, Archidiecezji Katowickiej i Miasta Katowice o zmianę zapisów statutu panteonu tak, aby rzeczywiście odzwierciedlał on całą wielokulturową i bogatą historię Górnego Śląska.
Opis postaci wnioskowanych przez ZNSSK do włączenia do grona osób upamiętnionych w Panteonie Górnośląskim
Ks. Karl Ulitzka – urodził się 24 września 1873 roku w Jaroniowie, zmarł 12 października 1953 roku w Berlinie. Ksiądz, polityk śląski i niemiecki, w latach 1918-1933 twórca i przewodniczący Katolickiej Partii Ludowej Górnego Śląsk. Bral udział w pracach nad Konstytucją Rzeszy Niemieckiej, zwłaszcza przy formułowaniu obietnic autonomii Górnego Śląska. Podczas powstań i plebiscytów wygłaszał przemówienia, pisał do czasopism oraz propagował ideę autonomicznego Śląska. W czasie drugiego powstania śląskiego to właśnie on był osobą prowadzącą negocjacje z Korfantym w celu zakończenia walk, co ostatecznie doprowadziło do zakończenia powstania. W latach 1922-1933 przewodniczący pruskiego Wydziału Krajowego – faktyczny przywódca niemieckiej Prowincji Górnośląskiej, powołał Górnośląski Związek Rolników. Po wybuchu wojny został aresztowany i przewieziony do nazistowskiego obozu koncentracyjnego Dachau. Po zakończeniu II wojny światowej stał się współorganizatorem struktur partii CDU. Działał na rzecz niesienia pomocy dla wygnanych z ojczyzny Górnoślązaków.
Eduard Pant – urodził się 28 stycznia 1887 w Witkowicach, zmarł 20 października 1938 w Katowicach. Niemiecki nauczyciel i dziennikarz, doktor filozofii, działacz mniejszości niemieckiej II RP, senator II i III kadencji II Rzeczpospolitej Polskiej oraz poseł na Sejm Śląski I, II i III kadencji w II RP. Wicemarszałek Sejmu Śląskiego w latach 1922-1929. Redaktor naczelny "Der Oberschlesische Kurier". Jako przedstawiciel Katholische Volkspartei w latach 1920-1926 członek rady miejskiej w Bielsku i wiceburmistrz tego miasta. Przewodniczący Deutsche Katholische Volkspartei oraz Verband deutscher Katholiken in Polen. Zabiegał o prawa mniejszości niemieckiej i apelował o solidarność Polaków i Niemców jako obywateli Rzeczypospolitej, opartą na wspólnych chrześcijańskich korzeniach obu narodów. Postawa ta spotykała się z krytyką w komunistycznej Polsce.
Josef von Eichendorff – urodził się 10 marca 1788 w Łubowicach, zmarł 26 listopada 1857 w Nysie. Niemiecki poeta epoki romantyzmu. Brał udział w wojnach napoleoński przeciw Francji, a następnie był urzędnikiem państwa pruskiego, a także pracował w Gdańsku jako radca ds. oświaty i spraw kościoła katolickiego w Prezydium i Konsystorzu prowincji Prus Zachodnie. W latach 1855-1857 mieszkał i tworzył w Nysie. Bogata spuścizna literacka poety i pisarza obejmuje nowele, opowiadania, wiersze liryczne, satyryczne, poematy epickie, sztuki teatralne i eseje polityczne. Twórczość Josefa von Eichendorffa po dzień dzisiejszy inspiruje polskich i niemieckich twórców.
Johann Kroll – urodził się 25 czerwca 1918 w Rozkochowie, zmarł 16 marca 2000 w Gogolinie. Założył Rolniczą Spółdzielnię Produkcyjną, która była uważana za wzorcową nie tylko w woj. opolskim, ale także w całej Polsce. Johann Kroll należał do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Działacz mniejszości niemieckiej na Śląsku Opolskim. Współzałożyciel i przewodniczący Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Niemców na Śląsku Opolskim. Wspierał powstanie organizacji mniejszości niemieckiej m.in. w Olsztynie, Szczecinie, Poznaniu, Bydgoszczy oraz Gliwicach. Angażował się w organizowanie pierwszych nabożeństw w języku niemieckim oraz w nauczanie języka niemieckiego w szkołach. Ponadto działań na rzecz powstawania niemieckich instytucji kulturalnych i gospodarczych. Za swoje wybitne osiągnięcia otrzymał liczne wyróżnienia w Niemczech i w Polsce.
Ludwig Guttmann – urodził się 3 lipca 1899 w Toszku, zmarł 18 marca 1980 w Aylesbury, w Wielkiej Brytanii. Neurochirurg w klinice psychiatrycznej Uniwersytetu w Hamburgu, a także dyrektor Żydowskiego Szpitala we Wrocławiu. Po „nocy kryształowej" wyemigrował do Wielkiej Brytanii, gdzie stał się kierownikiem Centrum Urazów Kręgosłupa w Stoke Mandeville Hospital. Uważał sport za ważną część rehabilitacji swoich pacjentów, dlatego w 1948 roku zorganizował pierwsze zawody łucznicze dla weteranów wojennych. Dzięki jego działaniom w 1960 roku w Rzymie, gdzie odbywały się Igrzyska Olimpijskie, miały miejsce także pierwsze Igrzyska Paralimpijskie. Za swoje zasługi otrzymał tytuł szlachecki.
Może Cię zainteresować:
