Nikiszowiec, osiedle (nie)familoków we wrześniowym, pięknym słońcu. Ponadczasowe piękno ceglanej, richtig śląskiej, zabudowy. Zdjęcia z drona i nie tylko, autorstwa Jarosława Lorenza

Wrześniowe, jeszcze intensywne słońce, pięknie podkreśla kolory Nikiszowca, wydobywa piękno nikiszowieckiej cegły, zieleń podwórek i czerwień okiennic tej industrialnej perełki Katowic - zabytkowego osiedla robotniczego z początków XX wieku. Zobaczcie zdjęcia Jarosława Lorenza, wykonane zarówno z drona, jak i z powierzchni, i zachwyćcie się Nikiszowcem!

Katowicki Nikiszowiec to jedno z najlepiej zachowanych górnośląskich osiedli patronackich, czyli kolonii budowanych przez przemysłowców, czy to prywatnych czy koncernów, dla pracowników swoich zakładów przemysłowych - głównie hut i kopalń.

I właśnie dla górników kopalni węgla kamiennego koncernu Georg von Giesches Erben zbudowano na początku XX wieku osiedle Nikiszowiec. Zaprojektowali je kuzyni Emil i Georg Zillmannowie. Nazwa kolonii wzięła się od Szybu Nikisz (obecnie szyb Poniatowski), a w zasadzie od szybu Nickisch - od barona Friedricha Nickisch von Rosenegka.

Nikisz to nie familoki, a kwartały zabudowy de facto miejskiej

Jednak eksperci wskazują, że Nikiszowca nie powinno się nazywać osiedlem familoków.

- Ja bym tych budynków nie nazwał familokami. Każdy z obiektów jest trochę inny. Nie były one budowane od sztancy. Nikiszowiec był zaprojektowany tak, by tworzyć kwartały, de facto miejską zabudowę - mówi Michał Bulsa, autor m.in. książki „Patronackie osiedla robotnicze. Tom 1. Górny Śląsk”, wydanej przez Wydawnictwo Księży Młyn.- Nikisz powstał jako minimiasteczko dla pracowników spółki Giesche, głównie kopalni Giesche. Osiedlem familoków nazwałbym za to zabrzańskie osiedle Borsig czy katowickie Załęże czy Szopienice. Dość dużo osiedli familoków jest w Rudzie Śląskiej. Zresztą są dwa miasta, w którym jest najwięcej osiedli robotniczych – właśnie Ruda Śląska oraz Katowice - wyjaśnia Michał Bulsa.

Nikiszowiec oczywiście w pełni zasługuje na określenie "osiedle patronackie", czyli zbudowane przez patrona albo na rzecz pracowników patrona. - Jako patrona rozumiemy osobę lub instytucję, właściciela zakładu przemysłowego – huty, kopalni, dużego zakładu pracy. Patron budował lub zlecał budowę osiedla z mieszkaniami dla swoich pracowników. Tego określenia nie możemy więc odnieść do osiedla, które zbudował ktoś dla urzędników albo bezrobotnych - dodaje Michał Bulsa.

Osiedle Nikiszowiec w całości wpisano do rejestru zabytków

Osiedle jest wpisane do rejestru zabytków woj. śląskiego, a nawet objęte szczególną ochroną i uznane za pomnik historii.

Od kilku lat Nikiszowiec to stały element wycieczek po Katowicach. Można powiedzieć, że każdy był i każdy widział. Każdy słyszał, że nie ma tutaj dwóch takich samych wejść do familoków, zadbali o to Emil i Georg Zillmannowie, projektując oryginalne detale, każdy słyszał, że na placach wewnątrz kwartałów stały kiedyś chlewiki, w których hodowano króliki, gołębie czy świnie, a także piekarnioki, czyli piece do wypieku chleba.

Zabudowa ul Kościelnej w 1995 r., Ruda Śląska

Może Cię zainteresować:

Michał Bulsa: Patronackie osiedla robotnicze to nie tylko familoki. Projektowali je znani architekci

Autor: Katarzyna Pachelska

22/10/2022

Nikiszowiec

Może Cię zainteresować:

Wycieczka na Nikiszowiec. Gdzie warto się zatrzymać, żeby zrobić zdjęcie?

Autor: Redakcja

28/07/2022

Kolonia Robotnicza Ficinus w Rudzie Śląskiej

Może Cię zainteresować:

Rudzki Ficinus: najstarsze osiedle robotnicze na Śląsku z... sycylijskim klimatem? Tylko morza nie ma. Ani cegły!

Autor: Grzegorz Lisiecki

15/08/2023

Subskrybuj ślązag.pl

google news icon

czytaj więcej:

Szermierz SM Hutnik

Nowe murale pojawiły na fasadach bloków w Zagórzu

Nowe osiedle borki katowice koncepcja 8

Nowe osiedle w Katowicach na 20 hektarach ziemi

Szyb Miedzianka

Budynek śląskiego architekta impulsem do odrodzenia miasta

01 Majchrowicz Zawadzka Kanał Regatowy

Oto najlepsze pomysły na rewitalizację Kanału Regatowego

EC Szombierki, Bytom

EC Szombierki jako Park Technologiczny. Projekt dyplomowy

Termomodernizacja kamienica ul Gliwicka

Katowicka kamienica z nominacją do najpiękniejszej w Polsce

Architekci 169

Ranking: 6 najlepszych młodych śląskich architektów