Jeden z symboli Bytomia, wysoka na ponad 40 metrów wieża Szybu Krystyna, w końcu przestanie niszczeć.
Fedrowała tu największa w Europie kopalnia węgla kamiennego
Basztowa wieża, która kształtem przypomina górniczy młot, powstała w 1929 roku, kiedy funkcjonowała w tym miejscu największa na kontynencie kopalnia węgla kamiennego - Hohenzollerngrube, po drugiej wojnie światowej przemianowana na KWK Szombierki. Na początku szyb nazwano Szyb Kaiser na cześć ostatniego niemieckiego króla i cesarza - Wilhelma II Hohenzollerna.
W drugiej połowie lat 90. XX wieku rozpoczęto powolną likwidację KWK Szombierki. W kilka lat rozebrano zdecydowaną większość zabudowań. Ocalał wpisany do rejestru zabytków województwa śląskiego Szyb Krystyna, a także Szyb Ewa, który działa jako część Centralnego Zakładu Odwadniania Kopalń.
Od 2008 roku właścicielem terenu, na którym znajduje się Krystyna, jest Armada Development S.A. Firma snuła ambitne plany. Wokół miało powstać pole golfowe i nowe osiedle. Zorganizowano nawet w 200konkurs na koncepcję zagospodarowania bytomskiego zabytku. Wygrała go miejscowa pracownia Medusa Group, która zaproponowała adaptację Krystyny na centrum kulturowo-usługowe zaproponowała Medusa Group. Według projektantów na samym szczycie powinien znaleźć się taras widokowy. Funkcje komunikacyjne chciano zmieścić w doklejonej do Krystyny szklanej konstrukcji. Wewnątrz zabytku centrum konferencyjne, basen, SPA i siłownia. Obok, w nowym dużym budynku, centrum usługowo-handlowe. Niestety plany te spełzły na niczym, a Krystyna niszczała przez kolejne lata. (Interesujesz się Śląskiem i Zagłębiem? Zapisz się i bądź na bieżąco - https://www.slazag.pl/newsletter)
Plany na bytomską miarę
Wreszcie w 2023 roku coś drgnęło. Syndyk masy upadłościowej sprzedał 20 hektarów terenu, należącego dawniej do Armada Development, a wraz z nim Szyb Krystyna. Nowy właściciel to Multi Polymers, czyli spółka, która działa w branży tworzyw sztucznych, specjalizując się w sprzedaży i produkcji granulatów.
Dzisiaj, 4 kwietnia 2024 r., na konferencji prasowej w siedzibie Medusa Group w Bytomiu ogłoszono plany rewitalizacji i przebudowy Szybu Krystyna.
- To plany na bytomską miarę. Bytom to nie Warszawa czy Katowice, zdajemy sobie z tego sprawę. Zaczynamy od niedużej skali, która ma za zadanie przede wszystkim uratowanie Szybu Krystyna i wprowadzenie tam życia. Na kolejne, bardziej śmiałe, etapy przyjdzie czas - mówi Przemo Łukasik, autor (po raz kolejny) koncepcji architektonicznej i jeden ze społeczników dbających o przyszłość Krystyny.
Pomysłem architektów z Medusa Group jest umieszczenie w podstawie Szybu modułowego minibiurowca o szklanych ścianach i powierzchni około 1000 m2. Budynek będzie miał swoją własną konstrukcję, nie naruszającą szkieletu Krystyny. Reszta szybu ma zostać zrewitalizowana, łącznie z naprawą okien, dachu i elewacji, ale pozostawiona bez żadnej konkretnej funkcji (ewentualnie wzbogacona artystyczną instalacją).
- Szyb Krystyna powstał poprzez narastanie, poprzez nakładanie na siebie kolejnych etapów. Rozwijała się technologia, rozwijały się potrzeby, rozwijał się przemysł. Sam Szyb również powstał na osi obiektu, który funkcjonował dużo wcześniej. Powstał trochę jak wieża Eiffla. Dzisiaj widzimy go jako budynek z cegły, modernistyczny, ale wewnątrz ma konstrukcję całkowicie stalową - mówi Przemo Łukasik.
W nowym budynku projektanci planują część gastronomiczną i przestrzenie, które będzie można wynajmować i prowadzić tam różnego rodzaju działalność usługową, projektową.
- Liczymy przede wszystkim na społeczności lokalne, ale oczywiście Szyb Krystyna będzie dla nich gotowy również przyjąć inwestorów z zewnątrz. Pomyśleliśmy, że na górnej części biurowca, nad stropodachem, pojawi się przestrzeń tarasu, który wyniesie użytkowników trochę ponad poziom ziemi i pozwoli zajrzeć do wnętrza, w to podniebienie Szybu Krystyna, takie jakie ono dzisiaj jest - tłumaczy Przemo Łukasik.
Rewitalizacja pokopalnianego terenu wokół szybu obejmie rekultywację i transformację poprzemysłowego terenu o powierzchni 1 ha. Na rewitalizowanym terenie pojawi się nowa zieleń, ławki i miejsca odpoczynku. Projekt zakłada także rozwiązania proekologiczne – stworzenie systemu zarządzania wodą deszczową czy zielonych tarasów na dachach.
Inwestor wystąpił o dotację na rewitalizację Szybu Krystyna
Koncepcja remontu i zagospodarowania Szybu Krystyna znalazła poparcie Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Firma Multi Polymers wystąpiła już o dotację ze środków unijnych. Całość inwestycji ma kosztować 23 mln, a dotacja ma wynieść 15 mln zł.
Prezes tej firmy Edward Bałdyga, przyznaje, że pierwszy raz dowiedział się o Szybie Krystyna i go zauważył podczas gry w golfa na bytomskim polu golfowym. Sam pochodzi z Pomorza (choć dodaje, że ma żonę Czeszkę) i Szyb Krystyna będzie zupełnie nową działką dla jego, typowo przemysłowej, firmy, która do tej pory nie inwestowała w nieruchomości, a co dopiero w zabytki postindustrialne. - Cieszę się, że uzyskaliśmy akceptację konserwatora zabytków, bo była ona bardzo ważna w naszym projekcie. Czekamy na decyzję o przyznaniu pieniędzy. Po niej zaczynamy rewitalizację Krystyny, która zajmie, jak oceniamy, około dwóch lat. Na początku 2027 roku powinniśmy już udostępnić Krystynę najemcom i turystom - mówi Edward Bałdyga.
Pobliski Szyb Ewa zostanie przejęty od SRK przez miasto Bytom
- Odbyliśmy już kilka spotkań, wspieramy nowego inwestora w kontekście przygotowania dokumentacji, ale też wniosku o dofinansowanie, bo tak jak było to w przypadkach zabytków, mówimy zawsze o ogromnych kwotach - dodaje Mariusz Wołosz, prezydent Bytomia. - Bardzo się cieszę, że dzisiaj rozmawiamy o konkretach i wierzę w to, że wspólne zabieganie o te środki skończy się sukcesem i że ten obiekt dostanie dzięki unijnym środkom nowe życie.
Jak uzupełnia wiceprezydent Michał Bieda, miasto Bytom przejmie wkrótce od Spółki Restrukturyzacji Kopalń pobliski Szyb Ewa. - Po zakończeniu procesu budowy stacji pomp pod ziemią i zmiany systemu odwadniania kopalń Szyb Ewa będzie własnością miasta. Będziemy go, wspólnie z inwestorem, chcieli zagospodarować. Środki z Funduszu Sprawiedliwej Transformacji przeznaczone właśnie na tereny postindustrialne właśnie w Bytomiu mają szansę zostać zagospodarowane na wsparcie przedsiębiorczości, na nowe miejsca pracy - dodaje Michał Bieda.
