Powrót do placu Szewczyka? Wojewoda zaakceptuje decyzję władz Katowic

Rozmowa z Markiem Wójcikiem, wojewodą śląskim

W ubiegły poniedziałek przekazał pan wiceministrowi spraw wewnętrznych i administracji Tadeuszowi Szymańskiemu propozycje zmian w ustawach dotyczących funkcjonowania Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii. To może sobie doprecyzujmy, czego dokładnie dotyczą te propozycje i jak się one mają do dwóch, upublicznionych w ubiegłym roku, projektów nowelizacji ustawy metropolitalnej?
Propozycje zmian, które przekazałem wiceministrowi dotyczą znowelizowania obowiązujących przepisów w taki sposób, aby uwzględnić w nich naszą Metropolię. Obszary, których dotyczą, to m.in. transport publiczny, ochrona środowiska, zamówienia publiczne. Nowelizacja tych przepisów ułatwi bieżące funkcjonowanie GZM. Część z tych propozycji była zgłaszana już w poprzedniej kadencji Sejmu, jednak nie doczekała się procedowania. Obecnie w naszym regionie toczy się publiczna dyskusja o pogłębieniu integracji samorządów tworzących Metropolię. W ramach tej debaty zgłaszane są pomysły, które można przestawić w dwóch wariantach. Pierwszym jest ewolucyjny rozwój w ramach Metropolii poprzez przyznawanie jej dodatkowych kompetencji. Drugi to propozycja zakładająca głębszą integracje, czyli tzw. „jedno miasto”. Mam nadzieję, że ta dyskusja doprowadzi do powstania jednego projektu zmieniającego ustrój naszej Metropolii.

Czy w taki sam sposób trafi na szczebel rządowy projekt nowelizacji ustawy metropolitalnej? Czy już wiadomo, który z dwójki wspomnianych wariantów nowelizacji to będzie i dlaczego on?
Skoro mamy funkcjonującą Metropolię, to inicjatywa powinna wyjść od jej władz. Z doświadczenia wiem, jak trudno o zgodne stanowisko samorządów, ale trzeba podjąć wysiłek i ustalić, co zaakceptują tworzące GZM samorządy. Dyskusja powinna się toczyć publicznie z udziałem mieszkańców po to, żeby poznać ich stanowiska i móc ocenić, jaki poziom integracji Metropolii jest akceptowalny społecznie. Ostatecznie decyzja powinna jednak zostać wypracowana na forum GZM. Władze związku i samorządowcy mają świadomość potrzeby zmian – pytanie brzmi, jak głęboką integrację zaakceptują.

Czy jako wojewoda będzie pan tu występował wyłącznie jako „pośrednik”, czy ma pan też jakieś własne propozycje względem przedstawionych przez GZM projektów nowelizacji?
W sprawach ważnych dla Metropolii chętnie będę pośrednikiem w relacjach z rządem. Jeżeli będę zapraszany do dyskusji, to podzielę się swoimi opiniami, ale pewnie bardziej jako współautor rozwiązań zawartych w ustawie metropolitalnej i jej mieszkaniec, niż jako wojewoda. Przygotowanie propozycji zmian to zadanie dla GZM i władz tworzących ją samorządów. (Interesujesz się Śląskiem i Zagłębiem? Zapisz się i bądź na bieżąco - https://www.slazag.pl/newsletter)

Czy pana zadaniem można być zadowolonym z efektywności dotychczasowego działania Metropolii? Co najbardziej wymaga poprawy?
Wspomniał pan o moim spotkaniu w MSWiA. W drzwiach do gabinetu wiceministra minąłem się z delegacją z województwa pomorskiego, która zabiega o utworzenie takiego związku metropolitalnego jak nasz. Takie rozwiązania, jak zawarty jeszcze w ustawie z 2015 roku dodatkowy 5-procentowy udział w podatku PIT, z którego GZM obecnie otrzymuje ok. 400 mln zł rocznie, jest przedmiotem zazdrości w wielu miejscach w Polsce. Wyzwaniem jest na pewno wielkość związku składającego się z aż 41 miast i gmin. W tak rozległym i zróżnicowanym obszarze trudno jest znajdować wspólne interesy, a mechanizm podejmowania decyzji jest skomplikowany.

Kiedy można spodziewać się faktycznego przekazania propozycji zmian w ustawie metropolitalnej do MSWiA? Jaka później będzie ścieżka prac z tym związanych?
Metropolia w naszym regionie działa i nikt z zewnątrz nie będzie za nas podejmował decyzji. To my musimy wypracować rozwiązania usprawniające GZM i pogłębiające integrację samorządów. Niebawem minie siedem lat od utworzenia związku metropolitalnego, więc to dobry czas na wyciągnięcie wniosków z działalności i przygotowanie propozycji zmiany ustawy.

Wracając z poziomu krajowej legislacji do spraw rozgrywających się w terenie, niedawno zapowiedział pan, że nie będzie ścigania przez prokuratora pracowników Urzędu Miasta Katowice za ściągnięcie tabliczki z nazwą plac M. i L. Kaczyńskich”. To kończy tą sprawę, czy może dopiero ją otwiera, bo ze strony radnych Katowic pojawiają się zapowiedzi powrotu do starej nazwy tj. placu Szewczyka. To wymagałoby m.in. zgody „właściwego miejscowo wojewody”. Pytanie, czy gdyby taki wniosek ze strony RM się pojawił, to jaka będzie pańska opinia?

Mieszkańcy Katowic nie zaakceptowali zmiany nazwy placu Szewczyka. Nadawanie nazw placom i ulicom to zadanie samorządu. W tym przypadku w związku z zastosowaniem przez poprzedniego wojewodę tzw. ustawy dekomunizacyjnej potrzebna będzie nie tylko inicjatywa Rady Miasta, ale także zgoda wojewody i Instytutu Pamięci Narodowej. Ja zaakceptuję decyzję władz miasta w tej sprawie. Pamiętam manifestację w obronie placu Szewczyka i mam poczucie, że mieszkańcy Katowic w tej sprawie już zdecydowali.

Jak pan ocenia zasadność pojawiających się od lat ze strony władz samorządowych województwa sugestii, że samorząd regionu powinien stać się formalnym współgospodarzem gmachu urzędu wojewódzkiego i marszałkowskiego? I co z pana poglądu w tej sprawie wynika na przyszłość?
Nie zamierzam wchodzić w spory dotyczące własności budynku i jego ewentualnego podziału. Wiem, że w przeszłości ta dyskusja się już toczyła i prowadziła do konfliktów pomiędzy wojewodą i marszałkiem. Mam wrażenie, że wspólnie z Marszałkiem Chełstowskim przywróciliśmy dobre relacje pomiędzy naszymi urzędami. Zależy mi na tym, żeby w budynku z którego razem korzystamy wspólnie organizować różnego typu wydarzenia.