Śląskie Słowo Roku 2023 wybrane! Czytelnicy ŚLĄZAGA zdecydowali: to GODKA

Wybraliśmy Śląskie Słowo Roku 2023

To już druga edycja plebiscytu ŚLĄZAGA Śląskie Słowo Roku. W pierwszej (za 2022 rok) wygrało słowo KAJŚ - słusznie rozsławione przez głośny reportaż Zbigniewa Rokity (podwójna Nagroda NIKE!) o docieraniu do swojej śląskości.

Wtedy w internetowym głosowaniu KAJŚ wygrało przede wszystkim z PAPYNDEKLEM. Tylko złośliwi oczywiście mogliby powiedzieć, że z materiału tego, czyli tektury budowane było wtedy nasze państwo, polityka, rzeczywistość. Ale, na rany Chrystusa, dwa lata czekania na wyniki spisu powszechnego? A więc na drugim "papyndekel", a na miejscu trzecim: HAJA, czyli awantura. Gdzie nie przyłożyć ucho.

Dopiero na czwartym miejscu wylądowął WONGEL. Choć właściwszy byłby wtedy raczej "brak węgla". Pozycja piąta to FUSBAL, bo mundial, bo Podolski, bo świetne "Weltmajstry". Wśród wyróżnionych słów w naszym plebiscycie znalazły się także GELTAG, czyli wypłata w epoce inflacji, podwyżek i pana Jastrzębia Glapińskiego oraz ZOCA, czyli szacunek, uznanie.

W 2023 roku redakcja ŚLĄZAGA i nasi eksperci (Niklaus Pieron, Adrian Goretzki, Rafał Szyma, Adam Kowalski i Bronisław Wątroba) podsunęli Wam kilka śląskich słów, które w 2023 roku szczególnie głośno wybrzmiały.

Głosami Czytelników ŚLĄZAGA za Śląskie Słowo Roku 2023 zostało uznane słowo: GODKA. Nieco wyprzedziło FAMILOKA oraz WELOWAĆ. Głosowanie odbyło się na naszym profilu na Facebooku.

Jakie były propozycje?

FAMILOK (propozycja ŚLĄZAGA) - kiedyś coś, czego się człowiek wstydził (haziel na półpiętrze, wejście z korytarza bezpośrednio do kuchni, chlewiki na placu), dziś - obiekt podziwu. Ba! Obiekt naukowych badań i bohater trzech książek wydanych tylko w 2023. Dwa tomy "Patronackich osiedli robotniczych" (tom 1: Górny Śląsk, tom 2: Zagłębie, Ziemia Rybnicka i Ziemia Wodzisławska) napisał katowiczanin, historyk Michał Bulsa. Zaś "Familoki. Śląskie Mikrokosmosy", czyli opowieść o osiedlach familoków, ale i o ludziach je zamieszkujących napisał silesianista Kamil Iwanicki. Na organizowane przez niego wycieczki po osiedlach robotniczych przychodzą tłumy, też lokalsów. (Interesujesz się Śląskiem? Zapisz się i bądź na bieżąco - https://www.slazag.pl/newsletter)

Rozmowy z autorami książek:

• Michał Bulsa: Patronackie osiedla robotnicze to nie tylko familoki. Projektowali je znani architekci
• Kamil Iwanicki. Kustosz śląskich familoków przywraca pamięć o dawnych koloniach robotniczych

GODKA (propozycja ŚLĄZAGA) - wiela się godało o godce w tym roku, zwłaszcza w kontekście walki o uznanie jej za język regionalny. Wydaje się, że zmiana rządu przyspieszy wreszcie decyzję o uchwaleniu odpowiedniej ustawy, zwłaszcza że sam Donald Tusk, przyszły premier, już w marcu 2023 r. obiecał to w Radzionkowie. - Przy obiedzie nazwaliśmy to deklaracją radzionkowską, ale czasem potrzeba dużych słów, kiedy mówi się o ważnych sprawach. To moja deklaracja, że dokończymy to, co ludzie stąd zaczęli bez powodzenia, czyli uznanie języka śląskiego jako języka regionalnego - zapowiedział Donald Tusk. W październiku 2023 r. powstała nowa ekspertyza do projektu ustawy u językoznawczyni prof. Jolanty Tambor z Uniwersytetu Śląskiego. Więcej: Deklaracja radzionkowska na temat języka śląskiego. Jest nowa ekspertyza do ustawy. A kiedy język regionalny?

WELOWAĆ (propozycja ŚLĄZAGA) - oj, welowaliśmy (głosowaliśmy) gromadnie 15 października. Województwo śląskie miało jedną z najwyższych frekwencji w całej Polsce - ponad 74 proc. Niektórzy kandydaci nawet użyli tego słowa w swoim haśle wyborczym (pech, że się akurat nie dostali do Sejmu). To też słowo perspektywiczne, bo w 2024 czekają nas co najmniej dwie okazje do welowania: wybory samorządowe i do Parlamentu Europejskiego.
Podobną propozycję dał Adrian Goretzki: WELŌNEK
Pokajymu welōnek? Bo wyniki welowanio dowajōm Ślōnzokōm nadzieja, co jejich jynzyk bydzie yntlich uznany za jynzyk regiōnalny podle polskigo prawa. Możno bydzie jeszcze lepiej i Ślōnzoki ôstanōm myńszościōm etniczōm, przeca spōłniōmy wszyjske prawne wymogania, coby mieć taki status. Gōrny Ślōnsk je już we Polsce ôd wiyncyj jak stu lot, tōż myśla, iże prziszoł świynty czas, coby take sprawy skludzić doporzōndku.

ÔBIECKA (propozycja Mikołaja Wilgi) - bo Donald Tusk a za nim inksi politykerzi prziôbiecali nōm uznanie godki za jynzyk regiōnalny. Oby na ôbieckach sie niy skōńczyło!"

REWITALIZACYJO (propozycja Mikołaja Wilgi) - bo ślōnske miasta a głōwnie mōj Bytōm durch sie gibko zmiyniajōm i sōm co roz to piykniejszy i niech sie to tak kulo dalij!

ABO (propozycja Rafała Szymy) - to je dobre słowo w tym czasie, jak tela sie dzioło (i dzieje) i tela niy było (niy je) wiadōmo. Tōż my łōńskigo roku zaglōndali: Bydzie kōniec tyj ruskij wojny z Ukrainōm, ABO niy? Szafnie ôpozycyjo wygrać welōnek, ABO niy? Zrobiymy co ze klimatym, ABO durch niy za moc? Abo to tyż takie słowo, co ôstanie z nami durch we 2024. Bez przikłod tak: Zmiarkuje Polska ślōnsko myńszoś i godka, ABO niy?

WERK (propozycja Adama Kowalskiego) - jako odniesienie do przywracania pamięci o drugiej nodze industrialnego dziedzictwa Śląska, czyli hutnictwa, np. przez Muzeum Hutnictwa w Chorzowie